m- s - ss=Aflevering 173 herfst 2011
de plaatsen waar een dubbele vorm voorkomt, de leeftijd van de invullers
zou bekijken, dan zou blijken dat giedon het vaakst gebruikt wordt bij de
ouderen en dat stuur het woord is dat vooral bij de jongeren in gebruik is.
De kaart van de rem (kaart 4) geeft ons weer het vertrouwde beeld
met de verschillen tussen Zeeland en Vlaanderen. Zeeland kent het
Standaardnederlandse remVlaanderen kent het Franse woord frein,
met uitzondering van Eede en het Land van Hulst waar beide vormen
voorkomen. In tegenstelling tot de kaart van stuur zie je dat het woord rem
nog niet aan een opmars is begonnen in Vlaanderen.
Waarom komt het woord stuur wel al veel vaker voor in Vlaanderen dan het
woord remVlaanderen kent stuur natuurlijk ook voor het stuur van een
wagen. En misschien moeten we hier even naar de werkwoorden kijken.
Daarbij valt op dat er wel een werkwoord sturen is, maar dat giedonnen niet
bestaat. Met een stuur kan je sturen, maar met een giedon kan je dus niet
giedonnen. Doordat het werkwoord sturen ook bekend is in de dialecten,
is het gemakkelijker om ook het woord stuur enig bestaansrecht te geven.
Bij remmen en treinen ligt dat wat anders. Zowel rem als frein kennen een
afgeleid werkwoord remmen en treinen. Er is dus minder de neiging om de
frein aan te passen. De Vlaamse term frein is weer met restantjes aanwezig
in Zeeuws-Vlaanderen. Vaak heeft het voorkomen van dergelijke Vlaamse
woorden in de dialecten van Zeeuws-Vlaanderen ook te maken met de
tegenstelling protestant/katholiek. De meest katholieke delen hadden meer
contact met het Vlaamse achterland, de protestantse delen waren meer
gericht op de eilanden.
De fiets met een terugtraprem (zie kaart 5) is in Vlaanderen de torpedo.
Torpedo was oorspronkelijk een merknaam voor een dergelijke fiets. We
zien het woord torpedo ook vaak opduiken in het oosten van Zeeuws-
Vlaanderen, naast terugtraprem. Dat komt wellicht toch doordat er veel
intensief contact was tussen fietsenhandelaren in het Land van Hulst en in
het Waasland. Op de Zeeuwse eilanden is het overal terugtraprem. In West-
kaart 3: stuur
stuur
kaart 4: rem
giedon
