De kniepkatte, die ik al m'n heele leven van het nachtkastje kenne
(rechts van de wekker, altiet!), is iets verschillend van de kiekplaete,
want dr zitte twee schroefjes in, waerof klinknaegels hore, misschien
heit het ding een keertje geweigerd en heeit voader dr toen an zitte
moore? en teslotte: ik zou niet weete of dat hie de katte in t donker
ooit geknepe heit or, mar daer naer wou ik die ouwe lui noe mar s niet
vraege. (as juule snappe wak bedoele dan, eeej)".
Bas Oele uit Kapelle, onze vroegere penningmeester, had ook geen
moeite met de herkenning van dit voorwerp: "Een leuke bijzonderheid
is dat de Oorlogstentoonstelling in het Fruitteeltmuseum (Kapelle)
door de wethouder werd geopend met een knijpkat."
Mw. M. J. van de Woude-Schout uit 's-Heer Arendskerke schreef een
uitgebreide brief met een duidelijke tekening erbij. "Ik herinner me
dat mijn grootmoeder er in de oorlogsjaren (1940-1945) er één had. Je
kon er zelf, door op het hendeltje (bovenaan) te drukken, stroom mee
opwekken en dan had je licht. Hoe harder je je kneep, hoe beter licht
je had." Ze herinnert zich ook nog het kenmerkende zagende geluid.
"Zo werd er dan ook wel eens gezegd: oor, daer komt groetemoeder
mee d'r kniepkatte."
Adri Kloosterman (Biezelinge) meldt enthousiast: "Volgens mien is 't
gewoon een ouwerwetse kniepkatte. Tegenwoordig ei j'ok moderne
mee 'n plastike kasse en ok bin d'r noe draeiers mie led- lampjes".
Bedankt, Adri, voor deze aanvullende informatie. Max Buzink uit
Biervliet wist het ook: een knijpkat.
De heer W. P. de Jonge uit Bergen op Zoom (Kruiningen) spreekt van
een knijpkat, die een legergroene kleur had. Als je het veiligheidspalletje
opzij schoof, kwam de handel omhoog, waarmee je de knijpkat kon
bedienen. "Het was een energiezuinige lamp," gaat de heer De Jonge
door, "ver voor de huidige energiecrisis. Ik herinner me wel, dat ik er als
kind niet te lang mee speelde, want je kreeg al snel kramp in je hand."
De heer Stoutjesdijk uit Bennekom, afkomstig van Sint-Annaland, wist
te vertellen dat de knijpkat in de oorlog op de markt kwam, omdat
"alles op den duur schaars was geworden en batterijen voor de
gewone zaklampen e.d. niet meer te krijgen waren, zodat een lamp, die
met handkracht kon worden bediend, een ware uitkomst was".
Uit Oostburg schreef Guus Langeraert, afkomstig van Driewegen bij
Biervliet. "Meteen toen ik de foto van de KNIJPKAT in Nehalennia zag
moest ik terug denken aan de vele malen dat ik als jongetje de steile
trap naar mijn slaapkamertje op de zolder van ons huis in Driewegen
ben opgeklommen. Wat vond ik het dan spannend om me bij te lichten
met zo'n knijpkat. Ik spreek dan over eind jaren 40, begin jaren 50 van
de vorige eeuw. Ik zie de schaduwen nog dansen tegen de dakpannen
en hoor het typische knijpkat gezoem nog. Vele jaren later heb ik nog
Aflevering 172 zomer 2011
