Aflevering 171 voorjaar 2011
Mevrouw Janna
Meeman-Siereveld
(foto uit het besproken
boek
De oudste geïnterviewde vrouw is Jo Koewacht (Johanna Schroevers,
geboren in 1914 en overleden in 2008). Nogal wat inwoners van
Arnemuiden dragen bijnamen. Dit fenomeen komt in meer plaatsen voor
(vergelijk bijvoorbeeld Westkapelle). Vaak gaat het om tamelijk gesloten
gemeenschappen, waar veel inwoners dezelfde familienamen dragen. In
Arnemuiden komen bijvoorbeeld de namen Van Belzen, de Nooijer, De
Ridder, Marijs, Van de Ketterij, Meulmeester, Schroevers, Theune en
Siereveld veel voor. Soms lijkt het wel of iedereen er familie van elkaar is
(en in feite is dat ook zo). Jo Koewacht heet zo omdat haar voorvader een
'polderjongen' (arbeider die grondwerkzaamheden verrichtte) was, die
rond 1870 bij de aanleg van het Kanaal door Walcheren werkte. Hij was
afkomstig uit Koewacht en verwekte een kind bij een Arnemuidse vrouw.
Zo deden de 'Koewachten' hun intrede in Arnemuiden. Jo en haar zus
Janna lieten zich omstreeks 1989 fotograferen bij het plaatsnaambord van
dit Zeeuws-Vlaamse plaatsje (de foto is op blz. 135 te vinden).
Aangezien Kees de Ridder zelf een echte 'Erremuenaar' is en ook
woonachtig is in het dorp, had hij gemakkelijk entree bij de geïnterviewde
vrouwen. Ze kennen hem of zijn familie. De verwijzingen naar zijn moeder,
vader en grootouders heeft Kees - terecht - in de verhalen laten staan. Het
lijkt me dat het voor een buitenstaander veel moeilijker geweest zou zijn
deze levensverhalen op te tekenen. Kees heeft er voor gekozen de vrouwen
zoveel mogelijk zelf aan het woord te laten, inclusief dialectwoorden.
Vandaar dat achterin een verklarende woordenlijst is opgenomen. Sommige
verhalen zijn vanwege de vele namen en hier en daar ingewikkelde
familieverhoudingen bij eerste lezing op onderdelen wat moeilijk te
doorgronden. Ook miste ik een plattegrondje, waarop de woonhuizen van
de dames opgezocht kunnen worden. Buitenstaanders zullen bijvoorbeeld
een wijkje als het Poldertje niet snel kunnen plaatsen.
Handig zijn de kadertjes met personalia bij ieder
hoofdstuk. Door een vergissing van de drukker is echter
overal aangegeven 'gehuwd geweest met', ook als de
echtgenoot nog in leven is. Maar dit alles is detailkritiek.
De levensverhalen van de vrouwen zijn duidelijk en
helder opgetekend en voorzien van prachtige foto's.-
Die geschiedenissen zijn vaak schrijnend en vol van
dramatiek (zoals gestorven broertjes en zusjes, op zee
gebleven of in de oorlog omgekomen familieleden).
Wat opvalt zijn de grote overeenkomsten. Vrijwel alle
geportretteerde vrouwen, of ze nu uit vissersfamilies of
landarbeidersgezinnen stammen, werden geboren in een
groot gezin. De kindersterfte was hoog tot zeer hoog.
Trots, zelfbewust en gelovig
Het (orthodox-calvinistische) geloof nam een
vooraanstaande plaats in. De armoede was
onvoorstelbaar groot, zelfs tot een eind na de
Tweede Wereldoorlog. ARM stond er op de zeilen
van de vissersschepen, maar dat waren de mensen
ook. Speelgoed bezaten de meeste kinderen niet of
nauwelijks. 'We maakten een popje van een zakdoek',
vertelt een van de vrouwen. Meer dan een handdruk
