Een goedendag kost geen pond
Aflevering 168 zomer 2010
Zeeuwse groeten en wensen
Veronique De Tier
1. Inleiding
'n Goedendag kost gêên pond, 'een vriendelijke groet kost niets'. Dit hoor
je wel eens op Walcheren, in Bruinisse en in Terneuzen en bewijst dat
groeten iets is dat van iedereen verwacht wordt. We groeten zo vaak dat
we ons nauwelijks bewust zijn van onze manier van groeten, maar we
worden er wei op aangekeken als we het niet doen. Dat zal ook verderop
blijken uit de zinnetjes die je naar het hoofd geslingerd kan krijgen als
je iemand voorbijwandelt zonder een korte knik, een handgebaar of een
andere groet. De gegevens in dit artikel over groeten, wensen, danken en
verontschuldigen is gebaseerd op de internetenquête van de Stichting
Nederlandse Dialecten die ook door de lezers van Nehalennia werd
ingevuld, op het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten en het Supplement
erop en op de diverse regioboeken. We hebben ook gebruik gemaakt van
vragenlijst D 48 van het Meertens Instituut.1
2. Groeten
2.1 Goeiedag
In Zeeland gebruikt men uiteraard net zoals in alle andere regio's in
Nederland en Vlaanderen het gewone goeiedag, goeiemorgen, goeiemiddag
en goeienavond in alle dialectische variëteiten die mogelijk zijn. Het
eerste deel van deze groet klinkt vrijwel overal als hoeie- behalve in het
Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee waar men de g correct uitspreekt. Het
tweede deel kan variëren. Avond kent bijvoorbeeld heel wat variatie omdat
het hier de lange aa betreft, die in Zeeland gerealiseerd kan worden als
ee, ae of ao. Soms valt de d weg achteraan. De korte vorm g'ndag is
volgens het WZD zeldzaam en waarschijnlijk ingevoerd; men hoort het wel
op Overflakkee. Goeiedag kan ook synoniem zijn met groet. Zo zegt men
bijvoorbeeld in Renesse d'n goedendag mot j'ebbe, 'ik moet je de groeten
doen'. Een goeiedag zeggen is een uitdrukking die men in Breskens gebruikt
wanneer men een welkomstbezoek maakt bij nieuw aangekomenen. De
vorm goeiedag kan ook gebruikt worden bij het afscheid (zie WZD). Dat kan
niet met goeiemorgen, -middag, -aevend dat enkel als begroeting gebruikt
wordt. Het WZD noteert ook nog het ondertussen in onbruik geraakte
achtermiddag als groet voor 's middags (o.a. op Walcheren, Zuid-Beveland,
Duiveland en in Zeeuws-Vlaanderen).2
Soms voegt men iets aan de 'goeiedag-groet' toe. Op Walcheren hoor je
bijvoorbeeld hoejedag oallemaele of oallehaere, in West-Zeeuws-Vlaanderen
goej'n aovond elkêëntje, 'iedereen', of elk z'n goeje middag. Een groet
gevolgd door een woord voor samen komt overal in het Nederlandse
taalgebied voor. Alleen kan het 'samen'-woord dan per streek wel
verschillen. Elk is vrij algemeen in het hele taalgebied.
Het WZD noteert ook een groet gevolgd door alleenig, 'alleen', gericht tot
één persoon. Deze groet was rond 1900 nog in gebruik in de omgeving
