Aflevering 168 zomer 2010
De laadkeuze voor de genoemde producten werd mogelijk mede bepaald
door - we benadrukken het speculatieve karakter van de verklaring
- de minder optimale conditie van het schip. Misschien werd daarom
overwegend gekozen voor goederen die grover, minder kwetsbaar en
minder kostelijk en duur waren, en een Aziatische bestemming hadden.
De eilanden Sulawesi,
Buton en Wowoni
('Wawooij'), waar de
Aerdenburgh verging.
Een bekaaid schip
De Aerdenburgh was één van de vele Nederlandse schepen die in de Oost
vergingen. Vooral fluitschepen schenen er om twee redenen niet altijd goed
te voldoen.
In de eerste plaats bleek het ontwerp met zijn
bolle romp en ingekorte boorden ongunstig
voor gebruik in gebieden rond de evenaar. De
hoge, naar binnen lopende zijkanten hadden
bij langdurig warm weer de neiging zo droog
te worden, dat het breeuwwerk tussen de
planknaden loskwam. In de tropische hitte en
wateren was de kans groot dat de overmatig
gebogen houtplanken aan voor- en achterzijde
daardoor begonnen te lekken.
Daarnaast werd bij de bouw van fluitschepen
vaak inferieur hout gebruikt - niet zozeer bij
de door de VOC zelf gebouwde schepen (deze
hadden een betere houtkwaliteit), maar wel
bij de op andere werven gebouwde en door de
Compagnie gekochte exemplaren. Dat laatste
was ook bij de in 1672 gekochte Aerdenburgh
het geval.
123'E
126'E
Het einde en het wrak
Deze oorzaken hebben er waarschijnlijk toe geleid dat de Aerdenburgh,
vooral toen zij vanaf 1683 ingezet werd tussen Java en de Molukken, een
'bekaaid' schip werd: een schip dat te veel van de zonhitte had geleden.
Het schip werd na verloop van tijd 'seer sponcieus' met als gevolg dat het
'geen langenduijr' had. Een schip waarvan werd gezegd dat het 'haestelijck
vergaet': in augustus 1685 namelijk.20
Zo kwam een triest einde aan een minstens twintigjarige loopbaan in dienst
van de Indische Compagnieën: eerst kort in Zuid-Amerika, daarna een lange
tijd in Zuid-Oost-Azië. De plek des ongeluks, het eiland Wawooij, is het
huidige Wowoni, gelegen juist ten noorden van Buton.21 Een halve wereld
verwijderd van de plaats waar de Aerdenburgh gebouwd werd, moet zijn
wrak daar na drie eeuwen dus nog ergens op de zeebodem liggen - als het
niet al is vergaan.
Van Bangladesh naar Java (februari-juni 1680)
Tot dusver22 zijn kort de reizen besproken van het Zeeuwse fluitschip de
Aerdenburgh tussen 1666 en 1685. Zij speelden zich af op vier continenten:
Vlissingen in Europa, Suriname in Zuid-Amerika, de Kaap in Afrika en het
Indische subcontinent en de Indische archipel in Azië. Eén reis werd nog
niet toegelicht, die van het voorjaar van 1680. Dit is de in zijn berichtgeving
