Aflevering 168 zomer 2010
Het Brandende Eiland
Minder overeenstemming is er over de identificatie van een gravure die
met de uitbarsting van 1680 in verband wordt gebracht. De maker is
Jacobus van der Schley (1715-1779), de titel van de gravure Het Brandende
Eiland. Zij stelt een uitbarsting voor van een vulkaaneiland in Oost-
Indië, waarvan de vorm (een zogeheten stratovulkaan) doet denken aan
de meer dan 800 m hoge Krakatau, zoals we die kennen van foto's en
afbeeldingen van voor de catastrofe van 1883. Op de voorgrond zijn twee
enigszins overhellende koopvaardijschepen te zien. Waarschijnlijk gaat
het om fluitschepen, hetzelfde scheepstype dus als de Aerdenburgh. Dat
het de Krakatau en de Aerdenburgh in 1680 voorstelt zou natuurlijk een
prachtige vondst zijn. Te prachtig vermoedelijk, want de gravure dateert
uit de achttiende eeuw (exacte datum onbekend) en de Krakatau was
zeker niet de enige stratovulkaan in Oost-Indië. Dat de gravure dezelfde
uitbarsting afbeeldt die de kapitein van de Aerdenburgh waarnam is dus
onwaarschijnlijk, of op zijn best onbewijsbaar.38
Anak Krakatau Kind
van Krakatauis
de opvolger van de
in 1883 ontplofte
vulkaan. De vulkaan is
inmiddels alweer 189
m hoog en zeer actief
(foto: juli 2008).
De Krakatau in 1883
De uitbarsting van de Krakatau in mei 1680 werd gevolgd door een
periode van meer dan twee eeuwen rust.39 Al die tijd heeft men gedacht
dat de vulkaan slapend of misschien wel uitgedoofd was. Tot 1883. Op 27
augustus van dat jaar vloog de vulkaan met een overweldigende klap de
lucht in - een klap gelijk aan, zo heeft men berekend, 26 keer de zwaarste
waterstofbom. Het wordt één van de hardste geluiden genoemd die ooit
door een mens zijn gehoord.40
Niemand had de catastrofe verwacht, want nogmaals: al meer dan
203 jaar was er met de vulkaan niets aan de hand geweest. De eerste
gerapporteerde waarneming van een uitbarsting van de Krakatau was
afkomstig van de kapitein van het Zeeuwse fluitschip de Aerdenburgh.41
Arco Willeboordse is cultureel ambtenaar bij de gemeente Sluis en publiceert over cultuurhistorische
onderwerpen.
