Over boekweitwinde, rozewied en andere
namen van akkeronkruiden in Zeeuws-
Vlaanderen
Aflevering 159 voorjaar 2008
Veronique De Tier
1. Inleiding
Zo nu en dan vindt iemand een interessant lijstje waarop niet alleen
Nederlandse woorden staan, maar ook dialectnamen. Dat is het geval met
de brochure van R.C.C. de Bruijckere, die Gerard Heerebout inkeek. Zulke
lijstjes zijn inderdaad - zoals de heer Heerebout opmerkt - helaas meestal
fragmentarisch, maar al bij al kunnen dergelijke toevoegingen nuttige
informatie opleveren. Een tweede tekortkoming van een dergelijke lijst is
dat er geen precieze lokalisering wordt gegeven, maar een zeer vage
omschrijving - in dialectologische ogen dan - dat het woord gebruikt wordt
in Zeeuws-Vlaanderen. Wie met dialecten bezig is, weet dat er heel wat
verschillen kunnen zijn tussen het oosten en het westen.
Maar toch vond ik het de moeite dit lijstje even aan een grondiger studie te
onderwerpen. Bepaalde woorden staan immers niet in het Woordenboek
der Zeeuwse Dialectenmerkt Heerebout op. Dat is inderdaad zo, maar we
hebben tegenwoordig wel meer bronnen waar we op zoek kunnen gaan
naar dialectische plantennamen. De belangrijkste is de database van het
Meertens Instituut waaraan Har Brok een groot deel van zijn leven heeft
gewerkt en nog werkt. Die database is te vinden op
www.meertens.knaw.nl/PLAND. Ook keek ik het Woordenboek van de
Vlaamse Dialecten (WVD) in, aangezien Zeeuws-Vlaanderen tot het
onderzoeksgebied van dit woordenboek behoort.
In dit artikel zocht ik zes van de genoemde planten en de ervoor gebruikte
Zeeuws-Vlaamse benamingen die niet in het Zeeuwse dialectwoordenboek
te vinden zijn op in de PLAND en het WVD. Hier en daar probeer ik niet
alleen te achterhalen waar het woord gebruikt wordt maar probeer ik ook
een etymologische toelichting te geven. Misschien komen andere
benamingen uit het lijstje later aan bod in een tweede artikel.
2. Zwaluwtong: boekweitwinde
De zwaluwtong is een plant met slappe, windende stengels, die zich
gemakkelijk om allerlei gewassen heen kan slingeren. De bladeren zijn hart-
tot pijlvormig. De groenachtig roze bloemetjes staan in losse aren in de
bladoksels.
In de PLAND vinden we voor zwaluwtong zes opgaven voor boekweitwinde,
waarvan een in Zeeuws-Vlaanderen (Groede). Sponselee noemt boekawinde
en boekwitwinde in Dialect in Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen. Ook in Dialect in
West-Zeeuwsch-Vlaanderen wordt boekweitwinde vermeld. De gegevens van
het WVD die nog niet in de PLAND zijn geïntegreerd geven aan dat
boekweitwinde frequent gebruikt wordt in West-Zeeuws-Vlaanderen en in
het Meetjesland in België. Nehalennia 43 (1982) neemt het op voor het
Land van Axel. Het staat inderdaad niet in het WZD, maar we vonden
boekweitwinde wel in het supplement voor West-Zeeuws-Vlaanderen.
