Monument
voor de
Verdronken
Dorpen
in Zeeland
Ganuenta verdween, de Middeleeuwen braken aan. Vervolgens ontwikkelde zich hier het eiland
Orizand. Dat werd eeuwen bezocht en benut door schaapherders, die er stelbergen aanlegden om
hun voeten droog te houden. Pas in 1602 werd het gedeeltelijk ingepolderd. Al na enkele decennia,
in 1639, verdween die polder in de golven. Nadien werd het niet-verdronken deel van Orizand
vastgedijkt aan het nieuwe Noord-Beveland. dat zelf óók nog maar ruim een halve eeuw geleden
was herrezen uit het water.
Maar ook die nieuwe polders gingen weer verloren. Aan de zeedijk zijn nog allerlei nollen te zien,
die herinneren aan de dijken van de vergane Ouweleck- en 's-Gravenhoekpolders en hoe ze verder
nog heten.
Sterker nog: achter de huidige noordkust van Noord-Beveland tref je een hele reeks inlagen aan:
buffertjes achter zeedijken waarvan men vreesde dat ze zouden doorbreken en dat vaak ook deden.
De aanleg van inlaagdijken is een stokoude waterstaatstechniek, die we op Schouwen al kennen uit
de dertiende eeuw. Nu, zevenhonderd jaar later, wordt in verband met het opdringen van de zee en
de verandering van het klimaat opnieuw gedacht aan de creatie van een nieuw soort inlagen, nieuwe
bufferzones tussen het water en het land. Ook de ontpolderingsplannen en -besluiten zorgen
vandaag de dag voor veel beroering.
Belevingsmonument
En daarmee raken we meteen de relevantie van het thema verdronken dorpen en verdronken
structuren, en de relevante functie van een mooi belevingsmonument zoals Lydia Schouten dat gaat
realiseren. Het is niet alleen een zaak van het verre en nabije verleden, van 1530 en 1953. Het is een
zaak van nu. Dit proces van het veroveren van territoor op en het prijsgeven van gebied aan de zee
gaat nog altijd door. Het is een complex en dynamisch, moeilijk ontwarbaar proces. We praten over
eilanden met windmolens ver in zee, en tegelijkertijd over het terugschenken aan de zee van
moeizaam op het water bevochten polders.
Ontwerp van het in Katshoek te verrijzen
monument voor de verdronken dorpendoor
Lydia Schouten.
27
