en begreep dat ze voor onze kennis van verleden, heden en toekomst van eminent belang waren. In
1956 toog hij andermaal naar Cairo, om daar overleg te plegen over de uiteindelijke teruggave van
de Jung-codex aan Egypte, en over het ontsluiten van de gehele bibiotheek voor alle buitenlandse
wetenschappers. Hij vond hiervoor een willig oor bij curator Pahor Labib, en deze begon met het
maken van een fotografische uitgave van het boek dat de beide heren het meest belangwekkend
leek. Juist toen deze uitgave gereed was brak de Suez-crisis uit, en Gilles Quispel moest hals over
kop Egypte ontvluchten. Thuis op zijn studeerkamer begon hij vol spanning in het nieuwe
Koptische boek te lezen. En dat begon als volgt (Zeeuwse vertaling Hans de Vos):
Ier bin de versluierde uutspraeken van den eêuwig levende Jezus; ze bin op 'eschreve deur Didymus
Judas Thomas, en die zei: Die a ontdekt wat a ier aolemaèle achter zit, die za de dood nie
ondervinde.
Uitspraken tot het hart
Het voorgevoel van Muhammad al-Samman bleek alsnog bewaarheid: in de kruik in de woestijn
huisde inderdaad een geest, en wel niemand minder dan de Heilige Geest! Na zestienhonderd jaar
was het evangelie van de apostel Thomas eindelijk teruggevonden. Dit evangelie is erg oud,
misschien wel ouder dan de vier andere evangeliën, en in de eerste eeuwen van onze jaartelling
werd het door vele van Jezus' volgelingen gekoesterd en beleden. Het bleek echter niet eenvoudig
inpasbaar in de officiële geloofsleer, en in de vierde eeuw werd het door de gekerstende Romeinen
verworpen als ketterij. Toch bestaat het Thomasevangelie bijna louter uit uitspraken van Jezus zelf,
en zijn uitspraken zijn direct gericht tot het hart. En dit zijn precies de redenen waarom dit evangelie
zich goed laat vertalen in het Zeeuws: het is gesproken taal (net als het Zeeuws), en het is in
letterlijke zin een aansprekende tekst, die des te aansprekender wordt als zij wordt gezegd in onze
eigen moedertaal. Het Thomasevangelie nodigt uit tot een persoonlijke queeste naar het eeuwige
leven, via uitspraken van Jezus die in de andere evangeliën niet altijd, of zelfs in het geheel niet zijn
terug te vinden:
De leêrliengen zei:e tegen Jezus: Zei noe 's oe a tet mie óns ofgaè loape. En Jezus vroog: E:e jolder
't begun a ontdekt dan, omrna je a naè 't e:nde gaè zoeke bin? Waèr a 't begun is, daè kom 't e:nde
ok. Die a bie 't begun staèt, die is zalig; wan die weet oe a 't of gaè loape, en ie za de dood nie
ondervinde.
Het Thomasevangelie kan met recht het vijfde evangelie worden genoemd; vandaar dat de Zeeuwse
vertaling als titel "'t Vuufde Evangelieheeft gekregen. Evenals de andere vier brengt het een echte
goede boodschap, maar het karakter ervan is meer spiritueel, en als gesproken (Zeeuwse) tekst komt
het erg dichtbij.
Om dit nog vrij onbekende evangelie nader voor het voetlicht te brengen organiseert de Spirituele
Sociëteit Zeeland op zaterdag 13 december 2003 in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg een
symposium met lezingen van godsdienstfilosoof dr. Boudewijn Koole uit Sint Laurens en
dialectschrijver Quidam. Het eerste exemplaar wordt uitgereikt aan drs. Huib Eversdijk. Er is tevens
volop gelegenheid om het evangelie in het Zeeuws te horen. Meer informatie is verkrijgbaar via de
website www.spirsoczld.nl en telefoonnummer 0113 251363. Het boek is vanaf 16 december voor
4,95 te koop in de boekhandel; intekenen is mogelijk door per exemplaar 5,50 (incl.
verzendkosten) over te maken op gironummer 3787551 t.n.v. De Vos te Kwadendamme.
24
