Beeldenstorm in de polder?
Verder in het weiland aan de Gatweg was de grasmat zodanig weggeschraapt, dat ook hier vondsten
konden worden gedaan. Het betreft hier ook roodbakkend aardewerk met spaarzaam loodglazuur,
steengoed, grijs aardewerk, bakstenen, botten, majolica en wat metaal. Ik telde een kleine 3000
aardewerk fragmenten, die in de 15de/16de eeuw kunnen worden gedateerd.
Naast enkele redelijk te reconstrueren kookpotten, steengoedbekers, bordjes met witte engobe,
melkteilen, olielampjes en een grijze waterkruik is een volledig gaaf steengoedkruikje met twee
oren vermeldenswaard. Verder moet een deel van een majolica portretschotel worden genoemd; een
majolica bord met IHS-decoratie en een bijna volledig te reconstrueren majolica kannetje.
Ik acht me geen kenner op het gebied van vroege majolica, maar vermoed een herkomst uit
Antwerpen, Middelburg of Bergen op Zoom. De tekst op het bord luidt UHS; één poot van de H is
als kruis gestileerd. Volgens Vermunt moet de U als Y worden gelezen. Wat mij bekend is van het
Jezusmonogram, is dat het gevormd wordt door de eerste drie Griekse letters van de naam:
(tjOOvC, in kapitalen: IHZOYZ.
De U als Y lezen, betekent dat de naam Jezus met een U zou beginnen, want de Griekse Y is de
Upsilon. Twee medewerkers van het archeologisch depot, Hans Jongepier en Jan Kuipers,
verklaarden IHS als In Hoe Signo. Deze tekst is bekend uit het visioen van Constantijn de Grote.
Deze zag in de nacht voor zijn grote slag met Maxentius een kruisteken in de lucht met de woorden
'In hoe signo vinces': 'In dit teken zul je overwinnen.'
Blijft het probleem met de U. We concluderen voorlopig, dat de kennis van de klassieke talen van
majolicaschilders niet zo groot zal zijn geweest, maar hopen dat lezers een meer bevredigende
oplossing voor dit letterkundige probleem kunnen aanreiken.
Overigens is deze Jezus-symboliek waarschijnlijk alleen door rooms-katholieke gelovigen gewild
geweest. Dit vermoeden komt overeen met de datering die Dingeman Korf aan een dergelijk IHS-
bord toeschrijft, nl. laat 16de-eeuws. Dit is in Zeeland de overgangsperiode naar de Reformatie. In
die tijd zal de Scherpenissepolder, of misschien beter Westkerke, zijn geprotestantiseerd. Misschien
is het bord wel uit religieuze overwegingen weggeworpen of in het heetst van een godsdienstig
debat kapot gegooid. Een soort beeldenstorm in de polder.
Een bord van majolica met IHS-decoratie (latere zestiende eeuw)
foto SCEZ Archeologie).
24
