01 2 34 5 6789 10
niet anders willen praten, vroeger.
Er is ook gevraagd wat het ABN betekende. Op die vraag werden antwoorden gegeven als: op
school geleerd, makkelijk voor als je op reis bent in Nederland, belangrijk om je verstaanbaar te
maken, taal van televisie en krant, functioneel, om te communiceren met de kleinkinderen. Het is
meteen duidelijk waar het essentiële verschil zit. Met het Nieuwlands is men emotioneel
verbonden, het is de taal van het hart, van warmte en intimiteit, van eigen haard en huis, van het
verleden ook. Met het ABN is men rationeel verbonden, het is de taal van het verstand, zijn nut ligt
in de buitenwereld. Men ziet het als de taal van de toekomst ook, van kleinkinderen en hun
kinderen.
Rolde
Nw en St Joosland
Yarsseveld
St Geertnud
Alsemberg
Blaas veld
Rottevalle
Sevemun
Avelgem
Rmselede
Figuur 3. Reacties op de vraag Hoe gezellig vindt u het 0 helemaal niet, 10 heel erg.
Deze twee aspecten van taalgebruik komen in vrijwel al het onderzoek naar dialecthouding, ook wel
dialectattitudes genaamd, naar voren. Dialectattitudes zijn vaak onderzocht door luisteraars
opnames te laten horen van sprekers van het dialect en sprekers van het ABN en dan de luisteraars
te vragen zich een beeld te vormen van de persoonlijkheid van de sprekers. De luisteraars moesten
op een lijst aangeven hoe de sprekers op hen overkwamen, of ze sprekers hartelijk vonden klinken,
aardig, behulpzaam, intelligent, hoog opgeleid, maatschappelijk succesvol, enzovoort. Wat de
luisteraars niet wisten, is dat het niet allemaal verschillende sprekers waren die ze hoorden.
Sommige sprekers waren twee keer op de band opgenomen, één keer als ze dialect spraken en één
keer als ze ABN spraken. Wat bleek nu uit de reacties van de luisteraars? Dezelfde persoon kwam
veel hartelijker, aardiger en behulpzamer over als hij dialect sprak dan wanneer hij ABN sprak. Aan
de andere kant werd hij veel intelligenter, hoger opgeleid en succesvoller gevonden als hij ABN
sprak dan wanneer hij dialect sprak. De taal die je spreekt maakt dus in het menselijk verkeer een
18
