gehanteerd moet worden. Zo goed als zeker hadden de drie laatstgenoemden geen eigen drukkerij,
maar waren ze actief als boekverkopers en uitgevers. Pas toen Symon Moulert zich in 1597 in
Middelburg vestigde, had Middelburg een tweede drukkerij naast die van Richard Schilders. Het is
wel duidelijk dat vooral tussen 1595 en 1600 drukkerij en boekhandel een groeiende bedrijfstak
was. Die groei was waarschijnlijk ook de aanleiding tot de oprichting in 1599 van het
boekverkopersgilde dat overigens niet erg floreerde en waarschijnlijk omstreeks 1620 opnieuw
opgestart moest worden.
Drukkersfamilie Moulert
Etiketten op mensen plakken is niet zo eenvoudig. De Moulerts bijvoorbeeld waren maar in
beperkte zin een Middelburgse familie, ze waren er niet allemaal geboren en getogen, en ook het
etiket 'drukker' is niet helemaal terecht. De geografische herkomst van de familie Moulert is niet
helemaal zeker, maar uit alles blijkt dat de Moulerts van Franse afkomst waren. Zo werd Symon
Moulert bij zijn komst in Middelburg lidmaat van de Eglise Wallonne, waarbij zijn naam in het
kerkregister als 'Moulart' werd gespeld. In hetzelfde restje kerkarchief vinden we ook de naam van
Elisabeth d'Assonville, de vrouw van Symon. De familienamen Moulart en d'Assonville zijn
hoogstwaarschijnlijk afkomstig uit het noordwesten van Frankrijk. Bovendien is het opvallend dat
Symon Moulert zijn facturen voor leveranties aan de Staten van Zeeland tot 1618 altijd in het Frans
schreef. Dat was heel uitzonderlijk, alle andere boekhandelaren en zo goed als alle andere
leveranciers schreven hun facturen gewoon in het Nederlands.
Uit het huwelijk van Symon Moulert en Elisabeth d'Assonville zijn minstens zes kinderen geboren,
maar ook voor hen geldt dat er door het verlies aan doop-, trouw- en begraafboeken nauwelijks
gegevens bewaard gebleven zijn. Via het archief van de Rekenkamer van de Staten van Zeeland is
in elk geval zeker dat Symon Moulert overleed omstreeks januari 1623. Zijn weduwe zette het
bedrijf voort met hulp van hun zoon Jacob. Deze Jacob overleed in 1631 of 1632 en een andere
zoon, Geeraert of Gerrit, werd toen bedrijfsleider. Na het overlijden van de weduwe in het najaar
van 1642 ging het bedrijf verder onder de naam van Geeraert. Toen die in het voorjaar van 1646
overleed, hield het bedrijf op te bestaan. De nalatenschap werd geregeld door Isaac Fierens die
getrouwd was met Sarah Moularts, vermoedelijk een dochter van Symon Moulert.
Hoogstwaarschijnlijk was deze Isaac een directe verwant van de bekende Middelburgse
boekverkoper Jacques Fierens. De laatstgenoemde was getrouwd met Elizabeth Moelaerts, zo goed
als zeker ook een dochter van Symon.
Het bedrijf
Wat betreft het bedrijf van de Moulerts, zijn er twee bronnen van informatie. Enerzijds zijn dat de
gegevens die terug te vinden zijn in de boeken en het andere drukwerk waarop hun naam voorkomt,
anderzijds zijn dat de jaarrekeningen en de facturen zoals die bewaard zijn in het archief van de
Rekenkamer van de Staten van Zeeland. Bij die jaarrekeningen valt op hoe willekeurig de
aanduidingen van het bedrijf zijn: Moulert wordt soms aangeduid als boekverkoper, maar ook als
boekdrukker en zelfs als boekbinder, zonder dat er in die naamgeving een duidelijk systeem zit. Bij
analyse van de facturen zelf wordt het beeld van het bedrijf veel scherper en dan wordt het ook
duidelijk dat we de term 'drukker' of 'boekverkoper' hier moeten opvatten in de breedste betekenis
die de zeventiende eeuw voor zo'n bedrijf kende. De Moulerts hadden een eigen drukpers waarop
ze zelf boeken, vlugschriften, ordonnanties en plakkaten drukten. Daarnaast waren ze
boekverkopers die zowel de eigen uitgaven als die van andere uitgevers verkochten, ze waren
kantoorboekhandelaren en ze waren boekbinders. En als dat nodig was, deden ze ook werk dat maar
zeer zijdelings verband hield met hun eigenlijke vak. Zo maakten ze bijvoorbeeld tienduizenden
zegeltjes voor de Staten van Zeeland, toen die het belastingsysteem van het Cleyn Zegel invoerden.
3
