'TOT MIDDELBURCH OP DEN DAM IN DE DRUCKERIJE'
De Middelburgse drukkersfamilie Moulert (1597-1646)
Thijs Weststrate
In de afgelopen maanden is er in Middelburg op verschillende manieren aandacht besteed aan de
zeventiende-eeuwse drukkers en boekverkopers Moulert. Er was (tot en met 23 juni jl.) een kleine
tentoonstelling over dit bedrijf in de kelders van het Zeeuws Archief, zijn hedendaagse naamgenoot
De Dn'kkery besteedde er aandacht aan, er was begin april een studiemiddag van de Werkgroep
Historie en Archeologie met een rondetafelgesprek tussen boekhistorici en met een demonstratie
van de oude typografische technieken. Dit artikel heeft dus schijnbaar twee bezwaren: het komt als
mosterd na de maaltijd en die mosterd is dan bovendien het dessert van een diner dat al uit een flink
aantal gangen bestond. Dat het toch geschreven is, komt door andere overwegingen. Allereerst is er
rond de tentoonstelling en de studiemiddag weinig schriftelijk vastgelegd en in de tweede plaats
suggereerde het grote aantal aanmeldingen voor de studiemiddag dat er veel belangstelling is voor
dit onderdeeltje van de Zeeuwse geschiedenis. Reden genoeg dus om de familie Moulert hier te
belichten en tegelijk in een breder kader te plaatsen.
Drukkers en boekverkopers omstreeks 1600
Een boekhistoricus die zich wil bezighouden met de geschiedenis van het drukken en boekverkopen
in Zeeland, komt al snel een paar forse problemen tegen. Als hij bijvoorbeeld de laatste Lijst van
leemten voor Historisch Onderzoek over Zeeland inkijkt, ziet hij dat volgens de samenstellers
daarvan op het gebied van boek- en persgeschiedenis ongeveer alles nog onderzocht moet worden.
Vervolgens beseft hij dat het overgrote deel van de Zeeuwse boekgeschiedenis, zeker tussen 1580
en 1650, zich in Middelburg heeft afgespeeld en dus krijgt hij ogenblikkelijk te maken met het
verlies aan Middelburgse archieven dat allerlei basaal speurwerk bemoeilijkt of onmogelijk maakt.
Gelukkig is de situatie minder somber dan ze op het eerste gezicht lijkt. Boekhistorische informatie
is er wel, al is ze zeer versnipperd overgeleverd en bovendien vaak zeer gedateerd. En natuurlijk is
het overgrote deel van de Middelburgse stadsarchieven definitief verloren, maar andere archieven
bieden soms ongedachte mogelijkheden voor verder onderzoek. Met wat gevoel voor kruip- en
sluiproutes komt een onderzoeker in dit geval nog een heel eind.
Eén ding weten we in elk geval zeker: het startpunt voor de geschiedenis van het drukken als
geregelde bedrijfstak in Zeeland ligt in of om 1580, toen de stad Middelburg samen met de Staten
van Zeeland probeerde om een drukker naar Middelburg te halen. Dat lukte niet direct, maar de
pogingen waren niet voor niets: opeens waren er zelfs twee drukkers tegelijk! Beide drukkers,
Gabriel Guyot en Richard Schilders, waren Zuid-Nederlanders. Guyot kwam uit een Antwerps
geslacht van drukkers en was behalve drukker ook lettergieter, Schilders was afkomstig uit Edingen
en was vanwege zijn protestantse opvattingen gevlucht naar Londen, waar hij als drukker werkte.
De vestiging van Guyot was blijkbaar geen succes, want in 1583 vertrok hij naar Rotterdam waar
hij als lettergieter verder ging. Richard Schilders deed het wel goed: hij werd al snel de eerste
officiële drukker voor de Staten en vanaf 1580 tot de bedrijfsbeëindiging in 1618 kwam er een
respectabele hoeveelheid werk van zijn drukpers, zowel Nederlandstalige overheidsuitgaven als
eigen uitgaven in het Nederlands en het Engels.
In diezelfde jaren 1580-1600 vinden we in archieven of op de titelpagina's van boeken nog andere
namen van Middelburgse 'drukkers', zoals Bonaventura d'Assonville, Barent Langenes en Adriaen
van de Vivere. De aanhalingstekens geven al aan, dat de term 'drukkers' hier voorzichtig
2
