'De Eensgezindheid'
debuteerde in 1805 met een
uitvoering in de Waalse Kerk
aan de Sint Pieterstraat te
Middelburg (Zeeuws Archief).
Helaas hebben we de archieven van de Gereformeerde Gemeente te Middelburg en van de Waalse
Gemeente aldaar uit de onderhavige periode niet meer tot onze beschikking. Dientengevolge tasten
we in het duister omtrent de relatie tussen 'De Eensgezindheid' en plaatselijke kerkenraden. Er valt
wel een en ander af te leiden uit andere bronnen. Met het voorbeeld van het Christen-
Zanggenootschap kunnen we mogelijkheden aangeven hoe de werksfeer van dit koor eruit zal
hebben gezien. Het Haagse koor was, na een onafhankelijke beginperiode, gelieerd aan de
hervormde gemeente aldaar. Ook gaven ze hun concerten in de Nieuwe Kerk. Uit advertenties blijkt
dat het Middelburgs gezelschap uitvoeringen in de Waalse Kerk gaf. Zij die tot het Waals
kerkgenootschap behoorden zullen in deze tijd een minderheid gevormd hebben, dus het spreekt
niet vanzelf dat de koorleden van de Waalse gezindte waren. Dat er bij 'De Eensgezindheid' in de
Nederlandse taal gezongen werd, lijkt dit te bevestigen. De voertaal binnen het Waalse
kerkgenootschap is en was het Frans. Dat een koor in het Nederlands zong bij een gelegenheid ten
behoeve van een Waalse gemeente is niet waarschijnlijk.12 In tegenstelling tot wat men zou
verwachten, ziet men bij de meeste zanggenootschappen en -gezelschappen een onafhankelijk
bestuur. Dit is te verklaren uit het feit dat de activiteiten van deze koren niet liturgisch waren. Er
zijn weliswaar enkele uitzonderingen wat dit betreft, maar deze blijken, geheel volgens het gezegde,
de regel te bevestigen.
Dat vergelijkingen te maken zijn op basis van enkele gemeenschappelijke karaktertrekken, betekent
niet dat meer punten van overeenkomst daaruit logischerwijs voortvloeien. In het geval van deze
twee zanggenootschappen is er echter wel meer aan de hand. In 1807 is er door 'De
Eensgezindheid' een cantate uitgevoerd voor het feest van Hemelvaart. Het Christen-
Zanggenootschap te Den Haag gaf een concert in 1803 met een cantate getiteld De Hemelvaart. Als
derde schijnbaar toevallige gebeurtenis, een uitvoering van een cantate ter gelegenheid van
Hemelvaart door een Leids koorgezelschap dat dit op 23 mei 1805 ten gehore bracht. Deze drie
werken hebben meer dan slechts hun onderwerp gemeen, het zijn in feite drie versies van dezelfde
cantate.
12
