EEN SPREUKPIJP UIT DE FRANSE TIJD D. van der Linden* en J.J.B. Kuipers** Het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten (PDB) in Middelburg, een instelling gespecialiseerd in bewaring, registratie en documentatie van Zeeuwse archeologische voorwerpen en gegevens, stimuleert melding door particulieren van hun archeologische vondsten. In ruil voor het bekijken en beschrijven van de vondsten door het Depot, ontvangt de melder gratis gegevens over de determinatie en datering van zijn of haar vondst. Door presentaties (o.a. tijdens de jaarlijkse Open Monumentendag), publiciteit en archeologische publicaties door of met medewerking van het PDB vinden steeds meer mensen hun weg naar het Depot. Door verschillende mensen aangebrachte losse vondsten geven samen soms een aardig beeld van een bepaalde vondst categorie, zoals het van politieke symbolen en teksten voorziene gebruiksgoed uit de Patriotten en daaropvolgende Bataafs-Franse Tijd. In 1996 toonde mw. D. de Koning-Kastelijn uit s-Gravenpolder een interessante pijpenkop uit deze boeiende periode van onze vaderlandse geschiedenis. Het gaat om een zogenaamde 'spreukpijp'. De pijpenkop heeft drie onder elkaar liggende tekstbanden (reliëfdecoratie) met de leuze LIBERTE, EGALITE, FRATERNITE. Deze Franse spreuk, vertaald in het Nederlands als 'Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap', werd in de Franse Tijd gebruikt als aanhef of motto op officiële documenten, en was ook terug te vinden op diverse gebruiksvoorwerpen. In 1795 marcheerden Franse troepen ons land binnen (het huidige Zeeuws - Vlaanderen smaakte dit genoegen al in 1794) en vluchtte prins Willem V naar Engeland. In hetzelfde jaar werd de Bataafse Republiek uitgeroepen. 'Politiek correcte' pijpen Voor de pijpennijverheid betekende de nieuwe tijd, dat er geen pijpen meer mochten worden vervaardigd met Orangistische afbeeldingen en teksten. Het stadsarchief van Gouda meldt een aanvaring op 9 oktober 1798 tussen de municipale raad en de Oranjegezinde pijpmaker Gloudt Marthée. Deze werd ervan beschuldigd pijpen met oproerkreten als ORANJE BOVEN of VIVAT ORANIE te vervaardigen en te verkopen. Na een aanklacht door de Franse agent van politie La Pieure moest de pijpmaker onmiddellijk met deze activiteiten stoppen; ook moest hij de betreffende pijpvormen in bewaring geven.' Oranjepijpen vormden één van de typen 14

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1997 | | pagina 16