de hand hield. De Frygische muts komt nog
voor in de wapens van Latijns-Amerikaanse
landen als Nicaragua, El Salvador,
Argentinië, Colombia en Cuba (hier
voorzien van de revolutionaire
communistische - ster).
Eredienst voor de Godin van de Rede - met vrijheids
muts!
Ons land vormde wat dit betreft een
uitzondering. Hier gold niet een muts, maar
een hoed als vrijheidssymbool. Dit symbool
komt al voor op een Hollandse rekenpenning
uit 1573, de tijd van de Opstand tegen
Spanje. De Nederlandse Maagd met staf en
vrijheidshoed zien we in de jaren tachtig van
de achttiende eeuw ook als decoratie op
kleipijpen. Men vermoedt dat de hoed
verwijst naar de leiders van de Opstand en
de ambtsdragers van het latere republikeinse
bestuur: het burgerlijk patriciaat en de adel.
De op de oudheid teruggrijpende Frygische
muts zou meer te maken hebben met de
bevrijding van slavernij. In de Bataafs-
Franse tijd ziet men echter in ons land
behalve de hoed ook de Frygische muts
verschijnen op aan de vrijheidsidealen
gewijd beeldmateriaal6.
Museum voor Zuid- en Noord-Beveland,
Goes.
Provinciaal Depot voor Bodemvondsten,
Middelburg.
Noten
1. Streekarchief Hollands Midden, Oud Archief 226,
fol. 301 en 305.
2. Voor een Zeeuwse vondst met dit materiaal, zie
Kuipers en Hendrikse 1992.
3. Duco 1992, 11-14.
4. Kuipers en Van der Linden 1993.
5. Met dank aan de heer D.H. Duco van het
Pijpenkabinet te Amsterdam.
6. Haitsma Muiier e.a. 1989.
Literatuur
N.B. Geraadpleegde algemeen historische werken zijn
niet vermeld.
Eline Canter Cremers-Van der Does, Van schoen en
schoenmakers (Gorinchem 1960).
D.H. Duco, De Nederlandse kleipijp: handboek
voor dateren en determineren (Leiden 1987). D.H.
Duco, De tabakspijp als Oranjepropaganda (Leiden
1992).
E.O.G. Haitsma Muiier en A.M.J.T. Leyten (red.),
Het Nederlandse beeld van de Franse Revolutie in
prent en film (Amsterdam 1989).
J.J.B. Kuipers en H. Hendrikse, 'Het hoofd van de
prins: 18de-eeuwse Oranjekeramiek uit Sint-
Philipsland', Nehalennia afl. 87, 1992, 2-7.
J.J.B. Kuipers en D. van der Linden, 'Een
'Napoleonpijp' uit Middelburg', Nehalennia afl.
94,1993, 10-11.
J.van der Meulen, De 'Gekroonde roos' en andere
pijpenmakersmerken van Gouda (Leiden 1994).
Ottfried Neubecker, Elseviers gids van de heraldiek
(Amsterdam/Brussel 1981).
17
