Liebenden, die nicht noch eine Höhe haben,
welche über ihrem Mitleiden ist.Het boek
heeft wel wat van Liefdeleven van Marcellus
Emants - Emants is trouwens familie van
A.H. van der Feen Een hysterische vrouw
verwoest de levens van haar man en
kinderen door haar zogenaamde hartkwaal;
zijzelf is de enige die op 't einde van het
verhaal nog een prettig bestaan leidt.
De idealist en De zieke zijn beide
lezenswaardige boeken, maar kunnen mijns
inziens hoogstens in de schaduw staan van
Herfstleugen en een aantal van de kortere
verhalen, zowel geschreven onder
pseudoniem als onder eigen naam.
Eén van de zwaarste geestelijke conflicten
wordt uitgevochten in Dr Melchior.]3 Deze
arts heeft een wondermiddel tegen kanker
ontdekt waarmee hij reeds veel patiënten
heeft kunnen doen genezen. Hij
demonstreert zijn methode op een medisch
congres maar maakt die nog niet bekend.
Door gesprekken met een patiënt komt hij
tot de overtuiging dat het verkeerd is in te
grijpen in de natuur. Hij komt bovendien
terecht in een betoging van werklozen, die
er vreselijk slecht en moedeloos uitzien, wat
hem diep ontroert.
Dokter Melchior raakt er steeds meer van
doordrongen dat door de overbevolking
zoveel ellende wordt veroorzaakt dat de
mensheid over niet al te lange tijd te gronde
zal gaan.
Na veel innerlijke strijd besluit hij definitief
zijn wondermiddel niet wereldkundig te
maken. Bijna iedereen keert zich tegen
hem. Uiteindelijk wordt hij neergeschoten
door de wanhopige weduwe van een
gestorven kankerpatiënt die Melchior niet
meer heeft willen helpen.
De novelle roept protesten op tegen
zogenaamd antisemitisme van Van der
Feen.14 Er treedt namelijk een groepje van
vier Joden op, dat door het stelen van de
vinding van dokter Melchior op oneerlijke
wijze rijk hoopt te worden. Die reacties van
lezers zijn begrijpelijk in 1948, zo kort na
de Tweede Wereldoorlog, maar het optreden
1 2
van enkele slechte Joden hoeft mijns inziens
niets met antisemitisme te maken te hebben.
De zwager van Melchior, een rijke
fabrieksdirecteur, komt met zijn minachting
en onverschilligheid ten opzichte van zijn
arbeiders minstens zo negatief over, al is hij
geen Jood.
Besluit
Heel veel boeken en verhalen van F. de
Sinclair lijken mij terecht uit de bibliotheken
verdwenen te zijn. Als de komische
situaties elkaar in snel tempo opvolgen, er
alleen dwaze dingen gebeuren en de
personen zo uit de poppenkast weggelopen
kunnen zijn, geloof ik niet dat we aan die
producten van de auteur veel missen.
Het ernstige werk van A.H. van der Feen
verdiende het niet - hoewel dat toch
grotendeels gebeurd is - door ons vergeten
of genegeerd te worden, of het nu onder
eigen naam of onder het pseudoniem F. de
Sinclair is verschenen.
In een nuchtere, afstandelijke stijl vertelt hij
over de droevige omstandigheden waaronder
zijn hoofdpersonen moeten of willen leven.
De humoristische en komische
onderbrekingen zorgen er dan voor dat de
verhalen niet al te loodzwaar worden.
In dit artikel is maar weinig van het werk
van de auteur aan bod gekomen, en dan nog
voornamelijk dat wat in Zeeland gesitueerd
is. Er zijn veel niet genoemde, met name
korte verhalen, die de moeite van het lezen
waard zijn, zoals bijvoorbeeld 'De
genadeslag', 'De kastanjebloesem' of 'Op
de linie'.15
En probeer ook eens het mooie verhaal
'Afscheid', waarin een oude dame met
weemoed terugkijkt op de vier mislukte
liefdes die zij in haar leven gekoesterd heeft,
en vooral het aangrijpende 'Broeders', dat
vertelt over twee keurige deftige oude heren
die hun verlopen broer gaan begraven.16
Ondanks het vele wat we kunnen missen als
kiespijn heeft August Herman van der Feen
genoeg geschreven wat wij met
belangstelling kunnen lezen en herlezen!
