HERFSTLEUGEN
'Noe ja dat was dan plezierig geweest
voor de kruienier of de bakker, waarmee ze
had kunnen trouwen,zei Ciel. 'D 'r
onbesproken gedrag nam d 'r burgerlijkheid
toch niet weg.sprak Letje. 'Kees de
Bouvigne had wiezer gedaan met z 'n eigen
maar voor z 'n kop te schieten.zei Jan met
plotseling iets hevigs in zijn toon.
door
A. H. VAN DER FEEN
AMSTERDAM
VAN HOLKEMAA WAKBNÜOKF'SUITCEVtJLSMIJ.
Middelburg omstreeks 1920. In zo'n
benauwende omgeving moet Simon met
zichzelf in 't reine komen. Hij overwint
zijn twijfel en angst en doet mevrouw
Leenbach - weduwe met vier jonge kinde
ren - schriftelijk een aanzoek. De volgende
dag gaat in grote spanning voorbij, zijn
gedachten steeds bij 't grote gebeuren:
'Groote hemel, wat stond hij nu in zijn
gevoel ineens ook al ver weg van dat
kleinzielig benepen gedoe die domme
geringschatting van "mindere" standen.
Vroeger, nu ja dat was vroeger.en zoo
van Jan 's standpunt, was het ook wel
begrijpelijkvoor hem was de
meerderwaardigheid van zijn persoon boven
menschen uit een minderen stand, alleen al
door zijn adel, een diep vereerd dogma,
evenals voor tante Aleid en voor de meisjes
Avezaete, die daar in Domburg zaten;
Domburg, dat al wel eens spottend genoemd
werd "Het laatste bolwerk der Zeeuwsche
aristocratie maar dat ging immers
voorbij, de tijdgeest, die nivelleerde
Dan komt het antwoord: mevrouw Leenbach
vindt het leeftijdsverschil toch wat te groot
het afwijzende briefje heeft een vetvlek
en taalfouten. Simon is totaal ontredderd.
'Uit de loodgrijze lucht begon natte sneeuw
te vallen; de herfsleugen was ten einde.
De novelle Een gunst is ook voor het
grootste gedeelte in Middelburg
gesitueerd.12 Het verhaal gaat over het
bezoek dat een voor moord veroordeelde
Middelburgse Jonkheer aan zijn stervende
vader mag brengen. Deze 'gunst' heeft hij te
danken aan een invloedrijke vriend des
huizes. Door de luxe die hij een etmaal
weer ondergaat in het ouderlijk huis,
worden de zeven gevangenisjaren die hij nog
te goed heeft als een ware verschrikking
gezien.
Alles wordt afstandelijk nuchter verteld,
berustend, maar de angst van de jonge man
herkend te worden in Middelburg, zijn
liefde voor het gebrekkige zusje, zijn
afschuw voor de wat ordinaire bewakers die
hem begeleiden, dat alles moet de lezers wel
diep treffen.
Van der Feen gaat in zijn ernstige werk
psychologische conflicten zeker niet uit de
weg. In De idealist (1926) staan een
juridisch en een psychologisch conflict
centraal. In dit boek vind ik het optreden
van de figuren allesbehalve overtuigend
overkomen, zeker de houding van de
advocaat van de verdachte, die zogenaamd
in haar onschuld blijft geloven, is
ongeloofwaardig.
De psychopathologische roman De zieke
(1931) is ontstaan naar aanleiding van de
woorden van Nietsche: 'Wehe allen
11
