WERK EN LEVEN VAN EEN KNIPFENOMEEN
Boek over de volkskunst van Jan de Prentenknipper
Jan Kuipers
'hij was een kunstenaar in zijn vak,
hij was een ijverig man.'
Volksblad, 9 juli 1870
De presentatie van Joke en Jan Peter Verhave's Jan de Prentenknipper* vond
plaats in dezelfde ruimte waar het object van de verhandeling vaak om
bedeling moest verzoeken: de zaal van het Museum voor Zuid- en Noord-
Beveland in Goes, waar vroeger het armbestuur zetelde. Jan de
Prentenknipper (1798-1870), Zeelands meest bekende knipkunstenaar, viel met
die presentatie op 24 september eer en officiële waardering te beurt die hem
bij leven met stomheid zouden hebben geslagen.
Het is natuurlijk al vele keren eerder
gebeurd: postume bewieroking van
een bij leven marginale kunstenaar,
over wiens werk men na zijn dood
beschaafd kan vergaderen zonder nog
de hinderlijke aanwezigheid van de
maker zelf te hoeven verduren. Nu
wil ik Jan de Prentenknipper niet
op één lijn stellen met een archetype
der miskenning als Vincent van Gogh;
daarvoor was en bleef hij te veel
'volkskunstenaar'Het best kan men
hem misschien vergelijken met de hui
dige nai'even. Dat de traditiegebon
den, 'anonieme' volkskunst, waarin
altijd verbasterde elementen van de
officiële of elitecultuur zijn ver
werkt, zelf weer door kan echoën
in de officiële cultuur is sinds de
Romantiek geen nieuws. In het geval
van de knipkunst releveert uitgever
Jan Bruijns van De Koperen Tuin
in zijn voorwoord het knip-erfgoed
van Johann-Jacob Hauswirth, een ko
lenbrander wiens kleurige knipsels
tot de Hauswirth- stijl zouden voeren,
'een nationaal huismerk voor Zwitsers
knipwerk, een traditie in volkskunst
die nu in enorme uitvergrotingen het
vliegveld van Genève sieren en in
de Zwitserse kledingmode en keuken
versiering decoratieve toepassing
vindt'.
Identiteit
Een krantebericht van meer dan hon
derd jaar oud bracht na decennia van
speurwerk door diverse onderzoekers
licht in de duisternis van Jans i-
dentiteit. Een onderzoekster die
frenetiek achter de oplossing van dit
probleem aanjoeg, Hil Bottema, hoofd
assistente aan het Nederlands Open
luchtmuseum te Arnhem, heeft de ont
hulling van 's Prentenknippers iden
titeit niet meer mogen meemaken. Ze
overleed in 1968; het verlossende
19
