MEDEDELINGEN WERKGROEP HISTORIE EN ARCHEOLOGIE Boekbespreking L.W. de Bree, Zeeland 1940-1945, deel 1 (Middelburg 1979). ISBN-90 70027 658; uitverkocht. Gijs van der Ham, Zeeland 1940-1945, deel 2 (Zwolle 1990). ISBN 90-6 63 0-216-X-gebprijs 55,-; ISBN 90-6630-217-8-ing. prijs 40,-. Er is waarschijnlijk geen pei'iode in onze vaderlandse geschiedenis waar over zoveel is gepubliceerd als het tijdvak 1940-1945. Talrijke artikelen, brochures, boekjes en boeken belich ten evenzovele aspecten van dit don kere tijdperk. Dat geldt ook voor onze provincie. De recente herdenkin gen (50 jaar geleden vielen de Duit sers Nederland binnen en werd Mid delburg door hen gebombadeerd en 45 jaar geleden eindigde de Tweede Wereldoorlog) hadden weer een stroom van pubicaties tot gevolg. Zeeland neemt hierin een unieke plaats in omdat in opdracht van het provin ciebestuur de geschiedschrijving van het gewest in de oorlogsperiode ter hand werd genomen. Met het verschij nen van Zeeland 1940-1945 deel 2, werd dit langdurige project (waarmee al in 1973 een aanvang was gemaakt) in april van dit jaar afgesloten. In twee banden (van respectievelijk 403 en 706 blz.) beschikken we nu over een totaaloverzicht van Zeeland in de Tweede Wereldoorlog. Het eerste deel van Zeeland 1940-1945, van de hand van L.W. de Bree, dat de perio de tot mei 1943 omvat, kwam in 1979 uit. De auteur heeft de uitgave van zijn boek helaas niet mogen beleven, hij overleed op 28 maart 1977. Na het verschijnen van dit boek ontstond een discussie over het spanningsveld tussen literatuur en historie. Volgens sommigen zou De Bree de balans te veel naar de kant van het literaire hebben doen doorslaan, waardoor een - ik zeg het hier wat gechar geerd - historisch roman- achtig" geheel ontstond (zie de discussie hierover in het Zeeuws Tijdschrift (ZT) 1980, 2, 33-40 en 5, 129- 138. Naar mijn idee is het eerste deel een waardevol geheel, deskundig geschre ven door een auteur die zich zeer betrokken voelde bij zijn materie. Dat hij zelf de oorlogsjaren niet in Zeeland heeft doorgebracht, maar veel van horen zeggen heeft die" oral history" is door De Bree helaas nogal ongestructureerd en onduidelijk toe gepast; zo ontbreken lijsten van zijn zegslieden bijvoorbeeld), wreekt zich hier en daar. Het meest duidelijk komt dit naar voren in het aangrijpende hoofdstuk "Omdat zij waren van Jood se Stam", dat tevens als voorpublica tie in het ZT 1977 verscheen. Op pag. 300 van zijn boek beschrijft De Bree het vertrek van de Joodse Middelbur gers aldus: "In de Stationsstraat te Middelburg hadden zich omstreeks negen uur honderden mensen langs de trottoirs opgesteld. Zij stonden twee, drie rijen dik: buren, klanten, werknemers, collega's, partijgenoten, vrienden, mensen met strakke gezich ten, hoed of pet in de hand. Er werd geen woord gesproken Een navrante, zeer evocatieve passage, maar... niet in werkelijkheid gebeurd! Er stonden op die voor hun Joodse medeburgers zo noodlottige dag helemaal geen "hon derden" Middelburgers in de Stations straat. Enkele mensen hebben inder daad staan kijken, maar de situatie was niet zoals De Bree zo plastisch beschrijft. Wel waren er vrij veel Middelburgers naar het station gegaan en er waren er ook die mee het per ron opgingen, zoals De Bree verderop beschrijft. Hieruit blijkt eens te meer hoe voorzichtig je moet zijn met het toepassen van "oral history". Kees Slager ondervond dat ook tijdens zijn inleiding op de studiedag van onze Werkgroep Historie en Archeologie over "Geschiedschrijving en beeldvor ming van de Tweede Wereldoorlog" (12 mei 1990). Naar mijn idee kan oral history, mits op zorgvuldige wij ze toegepast, een zeer goede aanvul-

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1990 | | pagina 36