hem dan niet treffen.(77) Een ernstige vermaning aan de dorpelingen om gevoelens van
afgunst te onderdrukken die men zou kunnen verwachten ontbreekt. Een taak op
opvoedkundig gebied voor de meer eenvoudigen van geest zag Cats niet. Hoe eenvoudig hij
zelf ook zijn mag hij blijft een regent, die voor een bepaald publiek schrijft. Van zakelijke
aard zijn zijn contacten met de minder gefortuneerden, waartoe men ook de stumperds, die
door de bédeling in het hoogst noodzakelijke voorzien moeten worden, mag rekenen.(78)
In bepaalde gevallen spreekt Cats zich, wie het ook maar betreffen mag, voor berusting uit.
Verschil in stand blijft ook hier meespelen. Wie een huis laat bouwen ontkomt voorzeker
niet aan vinnige critiek. Een fraaie gevel zal een gebrekkig huis en gebrek aan geld
verbergen. Een te grote keuken geeft geen pas, maar een wat klein uitgevallen vertrek van
dien aard is alleen maar bedoeld om de kamers nog enig aanzien te geven. Wie een
achterdeur laat maken weet niet dat het onbetrouwbare personeel juist op die plaats heel
het huishouden op'straat brengt. Een nauwe gang, een langwerpige kamer en een kelder op
het zuiden getuigen van gering bouwkundig inzicht.(79)
De sfeer is zuur, maar verweer is onmogelijk. De wetenschap dat eigen woning, eigen dak
toch maar een groot gemak is vergoedt echter veel.(80)
Van andere aard is de berusting van huurders, aan wie het niet toegestaan is zelf iets te
veranderen of te breken, waarover voortdurend geklaagd wordt.(81) Regel is dat men in de
veelal slecht gebouwde huurhuizen te maken heeft met lekkages aan het dak en bij de
muren en overlast ondervindt van een stinkende watergang van de buren. De "huis-heer"
voelt vanwege de kosten niets voor verbeteringen. Op het eind van het jaar mag hij klagers
of mensen, die hem anderszins niet zinnen overluid de huur komen opzeggen.(82) De sfeer
rondom de woningen van mindere kwaliteit is die van een bedreigd bestaan. Aan machten
en krachten, die deze toestanden veroorzaken is niets te veranderen.
Kern van de zaak is ook hier de wijze les voor welgestelden. Het armzalige huurhuis is een
beeld van het menselijke leven in het algemeen. Ook de rijke moet berusten in het
onvolmaakte. Met al zijn rijkdom heeft hij geen hemel op aarde. Ook hij kan in een hel
leven. "Vader Cats" is ook op deze plaatsen duidelijk een bezorgde "vader" voor mensen uit
de eigen kring.Onjuist is het Cats te zien als de vrome dichter, die armen gelatenheid en
gedweeheid predikte. Adviezen en lectuur zijn niet voor hen,maar voor een heel andere
categorie bestemd.
CATS' RAADGEVINGEN.
Wat Cats' raadgevingen betreft blijft men ook bij de schijn van het tegendeel steeds in de
kring van voorname lieden.
Hoog schat hij de leden van het vrouwelijke geslacht, die tot aan het zevende jaar de zorg
voor de kinderen hebben.(83) Van eminent belang is hun plaats in het gezin.(84) Veel
raadgevingen zijn echter nodig om hen niet te laten mislukken. Een schoon, opgeruimd huis
en een goed humeur oefenen een weldadige invloed uit en wel met name op zuigelingen.(85)
Van nature uitermate geschikt om van het huis een stille ree en een veilige (thuis)haven te
maken blijkt evenwel lang niet iedere vrouw hiertoe in staat.(86) De slons en morsebel, het
tegendeel van een goede huisvrouw, vindt men bij Cats juist in de rijkste huizen.
Voornaam punt is het feit dat de juffers slechts de keuze hebben om of wel matrone of oude
vrijster te worden. Een plaats in de maatschappij in het arbeidsproces is voor hen niet
weggelegd. Na de Franse school met de harde plak, die ook door meisjes gevreesd werd,
breekt onvermijdelijk een huiszittend leven aan dat vooral 's winters zeer eentonig kan
zijn .(87)
Het gezonde ritme van de regelmaat van de dagindeling, zoals Cats die voorstond van acht
uur werken, drie uur voor de maaltijden, twee uur voor ontspanning en vier uur voor
godsdienstige bezinning moet voor hen bij een verkeerd voorbeeld van de moeder een
onwezenlijke zaak zijn geweest.(88) Het type jongedochter, dat 's middags als een nuf voor
venster of spiegel landerig de dag gaat doorbrengen leidt een volstrekt ander leven.(89)
Verveling en de hiervoor al geschetste uitwassen van het niets doen treft men evenwel niet
overal. Een andere aanblik bieden de huizen, waar niet alleen opgroeiende jongens, maar
57
