jonge huwelijksrijpe vrouw, die reeds contacten heeft met jongemannen, en Bruyt, dat is hei
verloofde meisje. In alle drie de stadia geldt het bewaren van de maagdelijke eer al;
essentieel. Men zou geneigd zijn uit de nadruk waarmee Cats dit voortdurend beklemtoont
te concluderen dat men het hiermee in zijn tijd niet zo nauw nam.
"En ghy, o vlugge maeght, als uwe druyven rijpen,
Soo laetse nimmermeer, als by haer steeltjen grijpen:
Doch als een eerbaer hant u soeten vruchten pluckt,
Segh dan: God hebbe danck, het is my wel geluckt!"(44)
Cats ondersteunt zijn betoog met allerhande voorbeelden van meisjes die hun eer voortijdig
verloren. Hij is wel van mening dat er, in alle eerbaarheid, een mogelijkheid moet zijn tol
kennismaking en omgang.
De keuze van de partner is voor Cats belangrijk genoeg om er veel aandacht aan te
besteden, daar dit een keuze voor het leven is. In het algemeen meent hij:
"Een ieder trouwe sijns gelijck,
Het jonck met jonck, en rijck met rijck".(45)
Wat betreft leeftijd acht hij het onverstandig dat te grote verschillen bestaan. Een goede
huwelijksleeftijd is voor een meisje 21 jaar, voor een man 28 jaar.(46) Cats is wat soepelei
omtrent verschil in bezit en stand. Eventuele ongelijkheid hierin kan op een andere manier
gecompenseerd worden. In deze kwestie is hij het volkomen met Erasmus eens, die hij zelf:
in zijn betoog aanhaalt:
"Ten anderen soo staen de wijsen toe, dat d'ongelijckheyt in een sake (als van adel
rijckdom, of diergelijcke) aen deen sijde wesende, door andere saecken var
weder-sijde (als kunsten, geleertheyt, ofte diergelijcke) kon worden gelijck
gemaeckt,..."(47)
Een verschil dat niet overbrugd kan worden is het verschil in geloof. In de dialoog over
"Spaens Heydinnetje" waarschuwt Sophroniscus:
"...Voorwaer indien men op eenige gelijckheyt in de saken van trouwen behoort U
letten, de gelijckheyt in het stuck van Godsdienst is verre boven al te wegen, sonde
eenigheyt in de welcke geen...over-een-komste in't opvoeden van de kinderen, maer
dagelijcks stoffe tot onruste en oneenigheyt;"(48)
Wat betreft de invloed der ouders op de keuze van de partner meent Cats dat deze wel he
recht hebben om te beslissen, maar hij acht het onverstandig om hun kinderen tot eer
huwelijk te dwingen, daar dit op genegenheid gebaseerd moet zijn.
"Ick rade dat de vader-maght.
Indesen deele sy versacht,
En dat men noyt met onverstant
Haer dringe tot den echten-bant,"(49)
Het is zeer onverstandig een huwbaar meisje om wat voor reden dan ook niet te laten
trouwen. De natuur moet haar loop hebben. Hoe onnatuurlijk de ongehuwde staat is
bewijzen oude vrijsters.(50) Erasmus merkte dit ook reeds op in zijn colloquium "Virgu
Misogamos".(51)
38
