E>KKKN-I KZINCF.N-CI IRST RSF.N
19
Operafilms
Middelburgse leescultuur in de 19e eeuw
Godsdienst, gezin
en vaderland
Fanoy stopt voorlopig
als uitgever
Projekt van 670.000 gulden:
Standaardwerk over
Zeeuwse landbouw
JAN RAP EN Z'N MAAT
A FISH CALLED WANDA
en de pogingen tot het uitschakelen van de
enige 'getuige'. Dit alles in een absurde
komedie. De hoofdrollen in deze film van
Charles Crichton worden vertolkt door John
Cleese, als de aanvankelijk onberispelijke
advocaat. Kevin Kline als de sarcastische
machofiguur, Jamie Lee Curtisalsde hitsige
Wanda en Michael Palin als de stotterende
vissenliefhebber en kruimeldief. John Clee
se werkte ook mee aan het scenario.
In de maand februari zijn er in Vlissingen en
Goes in totaal drie operafilms te bezoeken:
twee in Alhambra en één in het Grand
Theater te Goes.
Alhambra: 5 februari Macbeth. Een opera
van Verdi naar het bekende Shakespeare
verhaal, uitgevoerd door koor en orkest
Teatro Commuale uit Bologna.
26 februari Fidelio, opera van Ludwig van
Beethoven, het verhaal gaat over een als
man verkleedde vrouw, die zich aanmeldt als
bewaker van de gevangenis om haar man,
die daar als politiek gevangene vastzit, te
bevrijden.
In het Grand Theater op 5 februariLe Nozze
di Figaro, opera van W.A. Mozart over de
Barbier van Sevilla, die verliefd is op het
kamermeisje van de gravin en die alles in het
werk stelt om met haar te kunnen trouwen.
Uitgevoerd door het Weens Philharmonisch
orkest.
Wie de verhandelingen van P.J. Meertens
kent over Zeeland en met name Middelburg
in de 19e eeuw, stelt zich de Zeeuwse
hoofdstad voor als een plaats, waar in dietijd
nogal wat verlichte geesten rondliepen. De
lezingen van Multatuli werden niet alleen
juichend begeleid door een progressieve
Middelburgse Courant, ze werden ook druk
bezocht door burgers uit die stad. Het
opkomende socialisme werd absoluut niet
verketterd, kortom: Middelburg als een stad
die je allesbehalve benauwd en benepen
kunt noemen.
Dan komen er twee onderzoekers, die in
Amsterdam de complete 19e eeuwse
administratie van de Middelburgse boek
handel en uitgeverij Van Benthem en
Jutting vinden en op basis daarvan een
boekje samenstellen over de leescultuur in
die stad. En wat blijkt? Slechts 1% van de
boeken, die deze gerenommeerde boekwin
kel verkocht, waren politieke geschriften.
De romans en verhalenbundels haalden ook
de 10% niet eens. Maar de theologische en
stichtelijke literatuur scoorde bijna 18% en
historische literatuur nog eens 10,5%.
Leerboeken haalden 12%, maar kinderboe
ken slechts 1%.
De twee onderzoekers, J. Kloek en W.
Mijnhardt, hebben de boeken die over de
Middelburgse toonbank gingen ook op hun
inhoud bekeken. Hun oordeel over de
belangrijkste tendenzen in die boeken: 'De
lezer wordt doordrenkt van de waarde van
het harmonieuze gezin, waarin ieder zijn
plichten betracht, maar ook zijn rechten
heeft en waarin godsdienstig leven, deugd,
ijver, onderlinge liefde, maatschappelijk
plichtsbesef en een warm gevoel voor het
vaderland zorgvuldig aangekweekt en on
derhouden worden.'
Wanneer men dan bedenkt, dat slechts in de
bovenlaag boeken gekocht en gelezen
werden (slechts 6% ofwel 500 klanten per
jaar), dan zou je toch moeten konkluderen,
dat die Middelburgers misschien toch iets
minder verlicht waren dan we tot nu toe
dachten.
Er zijn van 'Leescultuur in Middelburg' twee
verschillende boekjes uitgekomen. Het dun
ste kost 5 gulden en de uitvoerige versie kost
17,50. Ze zijn zowel in de bibliotheek als bij
de Middelburgse boekwinkels te koop.
Fanoy-Middelburg, al jaren aktief als kleine,
typisch Zeeuwse uitgeverij, stopt er met
ingang van dit jaar mee. 'Onze aktiviteiten
als uitgever gaan voorlopig de ijskast in', zo
zegt Dick Anbeek van Fanoy het. 'Ik heb mijn
personeel beloofd om me voorlopig alleen
nog maar te concentreren op de boekwinkel.
We hebben het pand naast onze winkel
aangekocht en dat wordt bij de boekwinkel
getrokken. Dat levert so wie so al veel extra
werk op. En dan kan het uitgeven van boeken
er niet ook nog eens bij, want dat levert ook
voor het personeel een extra belasting op bij
de distributie.'
Anbeek zegt nadrukkelijk dat hij niet stopt
omdat hij teleurstellende ervaringen heeft
gehad met het uitgeven. Maar: 'Je moest het
altijd in je vrije uurtjes doen, want uitgeven
van boeken in Zeeland levert natuurlijk geen
inkomen op. Je doet het om je zaak naam
bekendheid te geven.'
Hij erkent dat het jammer is, dat hij de
uitgevers-aktiviteiten stopzet. Maar het zou
alleen door kunnen gaan als je een
overheids-subsidie kreeg om een goede
redaktie op te zetten, die de uitgaven zou
begeleiden en redigeren. Dat kun je als
kleine uitgever zelf niet betalen, want dan
levert vrijwel elk boek dik verlies op.
Wat er dus vanaf heden nog overblijft aan
Zeeuwse uitgevers zijn De Boer, De Koperen
Tuin en (af en toe) Pitman. 'Maar', aldus
Anbeek, 'als er nou morgen iemand met een
geheide bestseller bij me op de stoep staat,
wie weet, doe ik het toch weer
Ingezonden mededeling
Na het succes van het anarchistennum
mer komt Ballustrada deze keer met een
nieuw thema. Ditmaal over jeugdlitera
tuur.
Kinderboekenschrijver Rindert Kromhout
opent met het artikel 'Waarom ik voor
kinderen schrijf', gevolgd door een kort
verhaal.
Karei Eijkman, bekend schrijver van
jeugdboeken, televisie-series en 'De
blauw geruite kiel' plaatste exclusief in
Ballustrada enkele gedichten.
Johanna Kruit stemde toe in een
interview en stond enkele van haar
nieuwste gedichten af. Verder illustraties
van Tom Eyzenbach. beeldend kunste
naar, ontwerper van postzegels en
bekend illustrator van o.a. enkele boeken
van Roald Dahl.
Ook Zeeuwse tekenaars werkten mee
aan dit nummer. Dave Meyer en Ramon
de Nennie, medewerkers van Lurv en
Lurvje en de Krullenbak illustreerden
voor dit blad. De naam Wim Hofman
behoeft geen uitleg en staat borg voor
kwaliteit. Verder bijdragen van Leendert
Beye, grafische transformatie; Jan
Smeekens. eindredacteur van Lurv; Thea
de Leeuwen, consulente voor de provin
cie; Jan Clement, medewerker Zeeuws
Steunpunt; Van der Veeke; Verstraten en
Raats.
Kortom. Ballustrada is op de goede weg
en heeft nu vaste plannen om ieder jaar
met minimaal twee themanummers uit te
komen.
Deze speciale uitgave verschijnt
eind februari, begin maart. Nieuwe
abonnees moeten zich er beslist niet van
laten weerhouden zich aan te melden op
het redaktie-adres; Banckertstraat 57,
4535 AJ Terneuzen.
Op 10 februari wordt beslist of Zeeland z'n
vervolg op pagina 21.