'Als iets je verveelt na vier
minuten, luister je er acht naar.
Waarom maken ze zich zo
druk over de tijd?'
'E
'Je kan de grootst mogelijke
flauwekul op papier zetten en
er nog een daverend applaus
voor ontvangen ook'
S
Het kwartet Abbie de Quant
(fluit), Frances Marie Uitti
(cello), Ton Hartsuiker (piano)
en Michael de Roo (slagwerk)
laat werken horen van
twintigste-eeuwse componis
ten als Sylvano Bussotti,
Scelsi, George Crumb en John
Cage.
Aanleiding om wat nader in te
gaan op het werk van twee van
hen, Bussotti en Cage.
Pagina uit Concert for piano and orchestra
van John Cage
bussotti
Izaak Bout en Willem Jobse
7
^Men componist die deskundigen vaak opeen lijn
stellen met gedachten over de kosmos, religie, de
natuur en het Oosterse denken is de Amerikaan John
Cage, geboren in 1912 in Los Angeles. Misschien
niet de meest gewaardeerde maar zeker de meest
besproken componist van deze eeuw. Cage studeer
de onder meer muziek bij Arnold Schönberg en
Henry Cowell. Vooral het onderricht bij Schönberg
verliep niet geheel zonder moeilijkheden. Meer dan
eens haalde hij bij het doorlezen van Cage's
studiepartituren een vlakgom tevoorschijn en veeg
de al datgene uit dat hij als overbodig beoordeelde.
Iets wat Cage maar matig kon waarderen. Niet
zozeer omdat Schönberg al gommend zijn partituur
naar eigen inzicht veranderde, maar omdat Cage het
weggommen van schrift gelijkstelde aan onbezon
nen handelen.
'Iets opschrijven houdt in dat je een actie
onderneemt. Uitgommen betekent dat je besluit dat
je die actie achteraf gezien niet wilde ondernemen.
Dat je een fout maakte en die op deze manier wilt
herstellen. En dus gom je hetgeen je opschreef weg.
Maar neem nu bijvoorbeeld het schilderen zoals we
dat kennen uit het Verre Oosten. Het materiaal
waarop de schilder zijn gedachten gestalte geeft,
vertegenwoordigt zo'n waarde dat hij geen actie
durft ondernemen die hij later weer moet herstellen.
Dus hij bereidt zich ter dege voor op elke streek van
zijn penseel. Hij weet dat hij alles zal behouden wat
hij schildert. Wanneer je over de mogelijkheid
beschikt om iets uit te gommen brengt dat een soort
vervlakking met zich mee. Laat ik het anders zeggen:
je kunt op twee manieren leren schaken. Bij de eerste
doe je een verkeerde zet waarna je het schaakstuk
weer terugzet. Bij het tweede accepteer je de
gevolgen van die verkeerde zet'.
ien kaleidoscoop. Inderdaad vertonen de
persoonlijkheid en het werk van Sylvano Bussotti
vele overeenkomsten met een kaleidoscoop. De
materie verandert niet. Ze behoudt de vaste
karakteristieken. Maar bij de geringste beweging, bij
de kleinste verandering van de buis verschuiven de
kristallen en dient er zich een nieuw patroon aan dat
in niets lijkt op het voorgaande. Een kaleidoscoop
maakt oneindige variaties op de geometrie en geeft
aan het begrip 'patronen' een totaal nieuwe
betekenis', zo omschreef de Franse criticus Maurice
Fleuret de Italiaanse componist Sylvano Bussotti.
Een man die zich het gegeven 'veelzijdigheid' tot een
levenstaak maakte. En die in het nastreven van dat
doel merkte dat de maatschappij maar weinig prijs
stelt op mensen die zich op meer artistieke terreinen
begeven en trachten die verschillende gebieden
samen te vatten tot één niemandsland waarin een
groot aantal kunstvormen is verenigd.
Sylvano Bussotti, een bekende onbekende van onze
dagen. Geboren in 1931 in de stad Florence.
Studeerde muziek bij Max Deutsch, Luigi Dallapic-
cola en Roberto Lupi. Werkt als componist,
uitvoerder en dirigent. Regisseert opera's, acteert
daarin, bouwt er de decors voor en schrijft. Onder
meer over muziek.
ylvano Busotti stelt zich niet tevreden met het
lineair organiseren van klanken zoals zoveel andere
componisten dat doen. Hij ziet in muziek meer dan
uitsluitend tonen die in een bepaalde volgorde staan
en niet verder gaan dan het begrip 'gecontroleerd
geluid'. Bussotti componeert volgens de kunst van
het tekenen, de kleur van het licht en met de geste
van het woord. Bussotti gebruikt het schrift als actie.
In vroeger jaren bleek het onmogelijk om componis
ten los te zien van getalenteerde violisten, van ter
zake kundige uitvoerders van nieuwe muziek. Ook
kon men compinisten niet los zien van dichters, van
analisten en polemisten, van schilders en beeldhou
wers.
Muziek gaf kortom uitdrukking aan al hetgeen er
leefde in de maatschappij. Toen de moderne muziek
zich ontwikkelde, toen bleek dat veel componisten
