'D
bussotti ZI^--H
^vadiNOTC JQypUine piece Da.vi.cl Tudor
bussotti
3
I
I duratft-^I
litMM dat 194fl
ad^UM fitmidUmtt7.3M59
zich uitsluitend met geluid bezighielden. Hun werk
behandelde theoretische problemen, ging in op
ander gebruik van instrumenten en legde nieuwe
normen en waarden aan over de samenstelling van
het klankmateriaal. Deze componisten koesterden
geen andere ambitie dan muziek schrijven. Veruit het
meerendeel deed dat binnen de grenzen van een
bepaalde stroming die men niet wenste te over
schrijden. Vaak onderwees men die persoonlijke
opvatting over wat men als 'ideale muziek' be
schouwde aan bijvoorbeeld studenten van conser
vatoria. Die er op hun beurt van overtuigd raakten dat
hetgeen ze stap voor stap leerden ook inderdaad de
ideale muziek vertegenwoordigde. Als gevolg
daarvan trokken ze de onderwezen grenslijnen nog
wat dieper door en concentreerden hun aandacht
nog meer op het geluid. Naar hun mening de enige
grondslag van de muziek.
o deed Sylvano Bussotti niet. Rond het begin
van de jaren zestig ondernam hij veel activiteiten om
de hedendaagse muziek in een breder kader te
plaatsen. Daarbij keek hij niet alleen naar de
composities die rond die tijd ontstonden, maar
betrok er ook het werk uit vroeger jaren en zelfs
eeuwen bij. Zo richtte Bussott bijvoorbeeld zijn
aandacht op de opera's van Giacomo Puccini waarin
hij zelf een rol speelde die hij regisseerde en
waarvoor hij ook de decors ontwierp.
Niet alleen het ernstige interesseerde hem. Muziek
schreef hij ondermeer ook voor televisieproducties
en voor films. Gebruiksmuziek die doorgaans geen
ander doei dient dan dat van illustratie en versterker
van emoties. Wie de achtergrond van Sylvano
Bussotti er nog eens op naslaat, komt al snel tot de
conclusie dat de componist zijn werk graag terdege
voorbereidt en op een uitermate intellectuele wijze
samenstelt en indeelt. Echter, Bussotti gaat spon
taan tewerk en gebruikt datgene wat hem op een
zeker moment het beste lijkt. Oude en nieuwe
technieken van het componeren en andere kunst
uitingen lopen daarbij door elkaar.De reden dat men
Bussotti welbeschouwd niet bij een bepaalde
stroming kan onderbrengen. Alleen bij Sylvano j
Bussotti.
Ondanks die spontane aanpak en die weinig I
conventionele en conforme werkwijze geeft de
componist zijn ideeën zeker niet op een lichtzinnige j
of naïeve manier gestalte. Hij kent de achtergronden
van zijn interesses en komt zodoende steeds tot een
sluitend geheel. Over het werk van Sylvano Bussotti
deed ooit het verhaal de ronde dat het tot stand
kwam enkel met de bedoeling daarmee schandalen
uit te lokken. Iets wat in het Italië waarin Bussotti zijn
loopbaan begon overigens niet zo moeilijk bleek. Zo j
tegen het einde van de jaren vijftig, begin jaren zestig
kende het land nog op tal van gebieden nauwelijks te
doorbreken taboes. Daarbij komt dat Bussotti in die
tijd met opzet en met regelmaat tegen zere benen
trapte en zijn schoenhakken in lange tenen
ronddraaide. Ondermeer met de uitspraak dat
iedereen die enige overeenkomst vertoont met een
mannelijk geslachtsdeel van agrarische afkomst kan
componeren.
Want, zo stelde Bussotti, je kan de grootst mogelijke
flauwekul op muziekpapier zetten en daar nog een
daverend applaus voor ontvangen ook. Zolang je
maar zorgt dat de compositie een pakkend
middendeel en een eveneens aansprekend slot kent.
En dat vraagt niet meer dan even diep nadenken over
de inhoud van twee, drie maten.
eskundigen zetten de componist Sylvano
Bussotti op één lijn met bijvoorbeeld Robert
Schuman en Francois Couperin, evenals hij mensen
die in de loop van de geschiedenis complexe
fenomenen bleken. Muziekmakers aan de zijlijn van
de ontwikkeling die de muziek in hun dagen
doormaakte en waarvan pas later bleek hoezeer zij
vanaf die aparte plaats bijdroegen aan die ontwikke
ling. Vooralsnog lijkt het erop dat Sylvano Bussotti
weinig invloed uitoefent op de hedendaagse muziek.
Uitgezonderd het werk van mensen die net als hij
zich aan de zijlijn ophouden. Deskundigen menen
dat het werk van Bussotti er als een geheel uitziet.
Feitelijk, zo zegt men, kan men het beste alle
Abbie de Quant
vergroot eerder haar invloed dan dat zij deze
kleineert', schreef de Belgische muziekcriticus Jörg
Pyl enkele jaren terug in het muziekwetenschappe
lijk tijdschrift The Second Call.
Met die woorden leidde Pyl een artikel in over wat hij
noemde 'symptomen van een kosmische bewustzijn
in de muziek'. Pyl onderscheidt daarin drie
muziekvormen die door middel van ritmische
klanken een verruiming van het beuwtszijn teweeg
brengen. Muziek die hij therapeutisch noemt. Als
eerste vorm stelt Pyl muziek met een religieuze basis
aan de orde zoals bijvoorbeeld het Gregoriaans en
de vormen die daaruit ontstonden. Hierbij geeft de
doelstelling van de muziek en de instelling van de
componist de doorslag en niet de uiterlijke vorm. Als
tweede vorm haalt Pyl de primitieve etnische muziek
aan zoals de meditatieve klanken van Boeddhis
tische oorsprong en de sterke ritmes met zware
basklanmken van de Afrikaanse volken. Volgens Pyl
bewees de wetenschap dat deze laatste vorm het
uithoudingsvermogen vergroot en tegelijkertijd het
denkvermogen beperkt waardoor de luisteraar in
een trance komt. Als derde vorm van komsische
muziek geeft Pyl de kennis van een componist van de
therapeutische mogelijkheden van de muziek aan.
Ter illustratie noemt hij de componisten met een
antroposofische, theosofische, vrijmetselaars- of
rozekruisers-achtergrond. Dat alles doet Pyl con
cluderen dat muziek welbeschouwd gevaarlijker is
dan diepzeeduiken.
composities onder één titel samenbrengen. Niet één
stuk laat zich afzonderlijk beschouwen. Het hangt
nauw samen met hetgeen ervoor kwam en met
hetgeen erna komt. Alle muziek van Bussotti vormt
één continue werk. De notaties kan men ook niet als
muzikaal schrift bestempelen. De componist legt zijn
ideeën vast in een complex systeem van symbolen,
tekeningen, grafieken en beelden die nauw samen
hangen met de beeldende kunst. Bussotti zelf noemt
dat totaal 'de nagedachtenis van de komenden' en
wil zich daarmee aan de tijd en de vergankelijkheid
onttrekken.
e muzikale noviteiten van het laatste
decennium vertonen een groter percentage werken
die meer bewust op de msytieke wortels van ons
bestaan inspelen. Uitgaande van de stelling dat het
oude theater een religieuze basis had, mag hetzelfde
van de muziek beweerd worden. Voeg daarbij dat
muziek de meest abstracte kunstvorm is, die zich
bedient van trillingen, dan wordt het duidelijk dat
muziek op zich een taal is, die wij in ons gewone
profane leven niet meer (rationeel) verstaan, doch
eerder ondergaan. Het feit, dat wij in onze twintigste
eeuw met ons positief wetenschappelijk denken
enerzijds en onze neurotisch-stresserende levens
stijl anderzijds geen bewust begrip meer hebben van
de diepe boodschap die elke muziék in een sluier van
al dan niet harmonische klanken naar ons uitzendt,