joekhan0*3;
ïtty hillesum
vies
i uw
ekverkoper
Maar nu ga ik me deze laatste dag van het jaar en de eerste van het
volgende welbewust echt lekker verwennen: geen vertalingen, geen
lessen prepareren, geen brieven tikken, alleen maar weer een paar
voetjes voorwaarts dringen in de 'Idioot' en weer eens Jung.
M'n Oudejaarsavond breng ik door met Jung en tulband, zei ik gisteren
tegen Tide. Ik heb haar moeten toelichten dat 'tulband' iets was met
suiker er op, wat je kon eten en niet een Russisch philosooph, zoals zij
dacht. Ik heb haar toen bijgebracht, dat ik nog niet helemaal van geest
ben.—
Gisterenavond, toen ik die enveloppen niet geschreven had. 'Du,
Schwein' en een temperamentvolle stomp. Wat is dat dan toch om z'n
mond? Iets van een driftig kind, dat wil gaan huilen. Het was dezelfde
mond, die me de laatste keer, dat ik hem sprak, zo vol verlangen naar
me was opengebloeid. Maar nu was er geen dissonant meer. Ook niet
die grote ontnuchtering, die ik vroeger altijd had. Die vermoeide en
driftige mond maakte niet die hartstochtelijke en lieve mond tot een
leugen. Zoals ik vroeger dikwijls een gevoel had dat de killere
momenten de hogere tot een leugen maakten. (Wanneer zal ik hier de
werkelijk goede woorden voor vinden?) Ook Tide gisterenavond met
die kinderlijke eerzucht; die gooit haar waardevollere kant niet opeens
overboord. Vroeger, nu kan ik langzamerhand echt wel spreken van
vroeger -er schijnt zich een verandering in mij voltrokken te hebben, die
durend is- had ik in m'n slechte stemmingen, in m'n momenten van
inzinking alle contact verloren met degeen, die ik anders was. En dat
gebeurt nu niet meer. M'n treurigheid en m'n vrolijkheid en alles, ik
draag het nu tegelijk met me mee. Het ene sluit het andere niet meer
buiten en zo is het ook in m'n verhouding met anderen.—
Wer seines Lebens viele Widersinne
verschönt und dankbar in ein Sinnbild faBt,—
Niet meer in je slechte momenten je betere verloochenen. De meeste
mensen zijn toch eigenlijk voortdurend hun betere momenten ontrouw.
Als je aan de kilheid van de dag ook de juiste plaats in je leven weet in te
ruimen, is ontnuchtering op den duur uitgesloten. Omdat je weet, dat
dat ook bij het leven hoort.
Dat was er gisterenavond allemaal in zijn gezicht; iets vermoeids en iets
ongeduldigs en iets sterks zinnelijks als hij mij of het smalle vrouwtje
Levie of Dicky aankeek en dan opeens ook weer iets heel liefs. Maar
achter dit gezicht doemde ook voor me al de andere gezichten van hem
op en het ene stootte het andere niet uit en het een maakte het andere
niet tot een leugen.—
Vanmiddag naar die longspecialist. Ik ben er innerlijk echt niet
ongerust over, het lijkt me bijna overdreven. Afwachten maar.—
Ungar over Beethoven in verband met het morele peil tegenwoordig.
War das denn Lüge? EN ik krachtdadig, volledig kunnende peilen wat
hij bedoelde: Nein, das war keine Lüge.—
boeken;
De barre noodzaak elk
jaar een keutje dood
te doen
27
r
i87 geen top-tien meer in Mooie
te. De Zeeuwse top-tien bleek
relijks af te wijken van de landelij-
ïen enkel Zeeuws boekje kroop
an daar tussen.
top-tienen wordt u vanaf heden
verwezen naar Vrij Nederland en
se Post.
187 bieden wij u elke maand een
ient van een boek, dat wij uitko-
onder het motto: advies van uw
verkoper.
advies voor de maand januari:
De nagelaten geschriften van Etty
lum 1941-1943 (Uitgeverij Balans,
50).
agelaten geschriften van etty Hil-
n, 1941-1943 bevat alle dagboe-
in brieven die aan ons zijn overge-
d. Ongeveer driehonderd bladzij-
iervan zijn nooit eerder gepubli-
1 en maken het beeld van het leven
Etty en haar vrienden in de oor
aren compleet.
Herzberg schreef naar aanleiding
iet werk van Etty: 'Ik geloof dat je
er overdrijving mag stellen, dat
iets tot ons gekomen is dat be
t tot het beste wat er in Nederland
isschien zelfs daarbuiten ge
wen is.'
terende dundruk-uitvoering, 875
ïa's.
(Woensdag 31 Dec. (1941) 10 uur 's morgens.
Toen de wekker afliep de laatste ochtend van het jaar begroet met een-
verrek! Welk een goddeloos begin. En buikpijn. En een gedachte:
jasses, tot 12 uur opblijven vannacht, en ik heb nóu al zo een slaap.
Maarzoiets is geen doorslaggevend moment meer. 'Vroeger' bekeek ik
dan opeens het hele leven vanuit dat éne onbehagelijke moment. Die
menstruatie werkt toch wel heel ingrijpend op de psyche, bij mij
tenminste. Maar de verworvenheden van de laatste tijd blijven daar
voortdurend in me als even zovele zekerheden rusten en een uurtje na
dat 'verrek' was de dag alweer dankbaar aanvaard. Vroeger meende ik
dat zo een beetje buikpijn me van al m'n verplichtingen ontsloeg, dan
werd ik zó zwaar en traag en probeerde me zelf zoveel mogelijk te
verwennen en werd steeds beroerder.
jan Zwemer uit Oostkapelle
schreef een boek over de land
arbeiders op Walcheren van 1900
tot 1940, de tijd dus dat de
uitbuiting nog zo ver ging, dat er
nauwelijks te eten was voor deze
onderlaag. Als een arbeidersge
zin niet elk jaar 'een keutje dood
kon doen', was er van een redelijk
bestaan geen sprake meer. Een
klein keutje, varkentje, kostte in
het voorjaar tien, twaalf gulden,
niet weinig voor een landarbei
der die er op kon rekenen dat hij
elk jaar een aantal maanden he
lemaal niets verdiende.
Het is het tweede boek over
landarbeiders in een betrekkelijk
korte tijd. Een paar jaar geleden
kwam Landarbeiders van Kees
Slager uit, waarin naar onder
werp gerangschikt de Zeeuwse
landarbeiders zelf hun geschie
denis vertellen. Jan Zwemer
heeft meer de pretentie de ge
schiedenis van de Walcherse
landarbeider op te tekenen. Oor
spronkelijk werd zijn werkstuk
gemaakt als afstudeerscriptie in
het vak Nieuwste Geschiedenis
aan de Vrije Universiteit van Am
sterdam.
Zwemer heeft een grote hoe
veelheid gegevens verzameld en
verwerkt in een zeer leesbaar
boek. Hij vertelt vooral over het
landarbeidersleven, regelmatig
citerend uit gesprekken met ou
de landarbeiders. De voertaal in
die citaten is het plaatselijke
dialect. De titel, Een zekel om
geit-eten te snieen, is symbolisch
voor het landarbeidersgezin. Een
landarbeider moest wel een of
meer geiten hebben voor de melk
en boter en dat betekende dat pa,
ma of ouder kind er zeer regel
matig met de zekel op uit moest
om met een volle zak op de rug
weer terug te keren. Het was
extra werk, zoals de landarbeider
er zoveel bij moest doen om het
hoofd boven water te houden.
Systematisch neemt Zwemer al
les door: het huis, de bijverdien
sten, het eigen stukje land, de rol
van de vrouw, enzovoorts, sa
mengevat in het hoofdstuk De
economie van het landarbeiders
gezin. Op dezelfde manier be
handelt hij de arbeidsverhoudin
gen en 'mentaliteiten'. Met dat
laatste woord bedoelt hij de hou
ding die een boer heeft ten op
zichte van zijn los en vast perso
neel.
Hier en daar zijn gegevens in
staatjes vermeld. Daaruit vallen
Arjaan Geschiere
(uit de jaren '30)
leuke dingen op te maken. In een
klassenmaatschappij is het lo
gisch dat een hogere klasse meer
geld waard is dan de lagere en
dat daaronder weer de vrouwen
staan. Maar dat verschil is uiter
mate groot in 1906: een meid
verdient 60 tot 100 gulden, een
knecht 100 tot 150 gulden per
jaar.
Het is wel merkwaardig dat er
geen staatje te vinden is, waarin
de inkomens van de landarbeider
in de beschreven periode zijn
opgenomen. In de verhalen ko
men er vaak bedragen van dag
en weeklonen voor, het zou toch
weinig moeite hebben gekost die
op een rijtje te zetten.Het is maar
een klein puntje in een verder
noodzakelijk boek. Van de ge
schiedenis moeten we het ten
slotte leren.
Een zekel om geit-eten te snieën
(De geschiedenis van de landar
beiders op Walcheren - 1900
1940) door Jan Zwemer. Geïllus
treerd. Uitgeverij Fanoy Boeken
Middelburg, 29,50.
Walcheren...om de hoek. Gijs ten
Ham, tekeningen Jan Bouman.
Uitgeverij Heuff Nieuwkoop.
12,90.
Tekeningen van monumenten en
curiositeiten, voorzien van hand
geschreven begeleidende teks
ten.
Smullen In Zeeland. Pieter Tase-
laar. Uitgave van de provinciale
VVV Zeeland, 4,50.
Een culinaire gids die van elk
restaurant een sfeerbeschrijving
geeft, de specialiteiten en de
openingstijden vermeldt.
Sjiek fotoboek 't Beest
De titel luidt simpelweg Foto's 't
Beest '85-'86. Bezoekers van het
Goesse jongerencentrum 'tBeest
schoten platen van optredens en
deze platen zijn voor het boek
gebruikt. De enige tekst op de
pagina's is de vermelding van de
naam der groep en datum van
optreden.
Een paar namen: 3 Mustaphas 3,
The Men They Couldn't Hang,
The Rose of Avalanche, Tiener-
geluk, Gore, Richard Jobson,
Peter Hope, Giant Sand, Tex and
the Horseheads, Legendary Star-
ust Cowboy. Er staat slechts één
foto in van een niet-m uzi kaal
optreden, namelijk die van Jules
Deelder. Het fotoboek kan dan
ook niet als representatief wor
den beschouwd voor wat er de
afgelopen twee jaar in 't Beest is
gebeurd.
Het boek telt 36 pagina's. De erg
donkere foto's zijn afgedrukt op
een goede kwaliteit papier. Zilve
ren letters op een verder witte
omslag. Een sobere vormgeving.
Foto's 't Beest '85-'86 door Evert
de Vreugd, Ton van de Repe,
Martijn Mulder en bezoekers van
't Beest. Uitgave van 't Beest
Goes. Te koop bij 't Beest, pla
te nbar Leo, De Waterput, boek
handel Bladzij 13, boetiek 't
Rondje in Goes en boekhandel
Fanoy in Middelburg.
Tex and the
Horseheads
