VAGEBONDEN VAN DE ZELFKANT
verhouding met Andries voort. Uit vrees dat het overspel bewezen zou worden, namen ze vervolgens
de wijk naar Amsterdam. Na enige tijd trok Zeeland toch weer. Het "paar" vestigde zich in Goes,
waar zij voorgaven wettig getrouwd te zijn. Dat was ook wel nodig, want Cornelia was al zo'n 7 a 8
maanden zwanger. Toch is hun verhouding aan het licht gekomen, want we vinden haar terug in het
cachot in Goes waar ze al enige tijd in besloten hechtenis had gezeten. De eis van de baljuw luidt 14
dagen water met brood, maar de verdediging verzoekt consideratie, i.v.m. haar toestand, omdat de
vrucht nadeel daarvan zou kunnen ondervinden. Zij wordt voor altijd verbannen.
Raze 1575 folio 117
Janna Siegendonk was op 26 april 1770 verlost van een buitenechtelijk kind. Zoals toen gebruikelijk
was. had zij tijdens haar weeën onder druk moeten vertellen wie zich de vader mocht noemen. Dat
bleek ene Hendrik Vroegop. Zij werd veroordeeld en kreeg een boete. Twee jaar later was zij weer
zwanger en werd verlost van een dochter, waarvan ene Jan Bakker de vader zou zijn. Janna werd toen
vastgezet en de verdediging gaf toe, dat zij de ten laste gelegde hoererij en slecht gedrag niet kon
ontkennen. Zij toont veel spijt en verzoekt deemoedig clementie. Burgemeesters en schepenen
veroordelen haar tot opname in een tuchthuis voor 6 jaar en daarna verbanning voor 6 jaar uit de
provincie.
Raze 1575 folio 123
In 1773 wordt ons het portret geschilderd van Neeltje Logiensse, die verlost is van een onechte zoon
en tegen de vroedvrouw heeft verklaard dat Gerrit Traas de verwekker is. Beiden zijn getrouwd,
zodat er dubbel overspel is gepleegd. Er ontstaat een steekspel tussen de aanklager en de verdediger
over de omstandigheden die een rol hebben gespeeld. De man van Neeltje blijkt verbannen te zijn,
zodat zij alleen voor de taak staat haar kinderen groot te brengen. Bovendien heeft Gerrit haar allerlei
schone beloften gedaan, die later van nul en generlei waarde bleken te zijn. De aanklager eist
openbare schavottering en verbanning, maar de verdediging probeert de juistheid van de aanklacht
aan te vechten door allerlei jurisprudentie naar voren te brengen. Volgens het Romeinse recht golden
vrouwen wier man door de vijand gevangen genomen en naar de galeien gezonden of verbannen
was, als weduwen. Volgens placcaat van 1666 werden ongehuwde vrouwen die vleselijke
gemeenschap met een gehuwde man hebben gehad, voor een maand op water en brood gezet.
Waarom zou een vrouw wier man verbannen is niet tot een ongehuwde vrouw gerekend kunnen
worden? Zij is bovendien door vleierijen en beloften overgehaald het spel mee te spelen. Een rechter
heeft ook tot taak een vrouw tot hulpe te zijn. als zij zich beroep op verzachting van straf. Neeltje
wordt veroordeeld tot 14 dagen water en brood, 6 jaar tuchthuis in Middelburg en verbanning voor
het leven.
Raze 1575 folio 132
43
