J. BOOGAARD
Klimmen en klauteren op de school in
Schnepfenthal, in: J. KugelInleiding in de
geschiedenis van de gymnastiek.
laat het kind dan ook klimmen". Hij en zijn volgelingen Clias, die in Nederland praktische lessen
verzorgde, en Obermann bepleiten het beoefenen van gymnastiek op de volksschool (3).
In het begin van de negentiende eeuw ontwerpt Friedrich Jahn een tumsysteem, dat meer gericht is
op de lichaamsontwikkeling van de Duitse jeugd. Een omstreden systeem, want naast grote
bewondering voor "Vater" Jahn en zijn "Volksturnen" is er veel tegenstand tegen zijn systeem, dat
het Pruisisch nationalisme zou aanwakkeren (4).
De ontwikkeling in Nederland
De invloed van de Duitse en de Zwitserse pedagogen van de "Verlichting" bereikt in het begin van
de negentiende eeuw ons land. De Leidse predikant en pedagoog prof. Jan van Geuns is de eerste
die de aandacht vestigt op het belang van gymnastiek voor een harmonische opvoeding van de
jeugd. Hij maakt een Nederlandse vertaling van het werk van Gutsmuths, die in 1812 verschijnt.
Er verschijnen daarna artikelen over onderwijs en opvoeding met de nadruk op lichaams
ontwikkeling. Het is echter de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen geweest, die de stoot heeft
gegeven om de theorie om te zetten in de praktijk. In 1816 wordt een prijsvraag uitgeschreven over
de "Gezondheidsregelen voor den kinderlijken leeftijd". Een boekje over de noodzakelijkheid van
bewegingsspelen wordt bekroond.
18
