Al spoedig moest het bestuur besluiten om na 6 weken de uitkeringen te stoppen, terwijl be
gonnen was met een gegarandeerde steun van 13 weken. Ook het plan om invalide geworden
leden te schrappen zal bij veel werklieden vreemd zijn overgekomen. De neutrale vereniging
keerde veel langer uit, en ook meer. Draagt Elkanders Lasten wilde te veel, was te ambitieus,
en kon door gebrek aan kennis niet uitvoeren wat op het programma stond. Overigens is het
opvallend, dat bij de vele verenigingen die er in Colijnsplaat bestonden, christelijke met een
vrijzinnige tegenhanger, de christelijke over het algemeen een kortere en minder bloeiende
levensduur kenden. Als 4de reden die nog te vernielden is, kan gewezen worden op de vrij aan
zienlijke uittocht van arbeiders in de krisisjaren.
Voornamelijk de ondernemingsgezinden trokken weg om elders een nieuw bestaan op te
bouwen. Zij die genoegen namen met hun situatie bleven in Colijnsplaat.
Dit is een verarming in het emancipatieproces van de arbeiders te noemen, en tevens een ver
lies voor het plaatselijke verenigingsleven.
Ondanks het feit dat Uit het Volk, Voor het Volk langer en beter kon funktioneren dan
haar christelijke zustervereniging, werd er door de eerste instantie ook niet veel meer onder
nomen dan in haar strikte doelstelling omschreven stond. Tot daadwerkelijke verbetering van
de leef- en arbeidsomstandigheden in de gemeente is de neutrale vereniging niet toegekomen.
Vooral in de '30er jaren waren de omstandigheden hiervoor zeker aanwezig.
Eén van de konstateringen uit het rapport van 1906 over de landbouw op Noord-Beveland, dat
er op het eiland weinig of geen belangstelling naar wettelijke maatregelen die de levensomstan
digheden zouden kunnen verbeteren bestond, bleek ook in latere jaren nog volop van toepas
sing te zijn. Vermoedelijk bestond er wel interesse naar, en zeker was er een grote behoefte
aan sociale voorzieningen, doch de invloed die de werkgevers op de arbeiders hadden, en de rol
die de kerkelijke leiders daarin speelden, bleken als drempels op te treden.
Landarbeiders die lid geworden waren van een moderne bond hadden vooral in de krisisjaren
veel problemen met het vinden van een betrekking; landarbeiders die wel werk hadden, en die
een poging deden om hun lot te verbeteren werd vaak zonder veel omhaal te kennen gegeven:
"Daer eije d'n dam", waarmee wij dit artikel willen afsluiten.
BIJLAGEN
Bijlage 1
Leden van het bestuur van de Neutrale Werkliedenvereniging Uit het Volk, Voor het Volk
Naam
Funktie
Tijdsduur
P. Janse
Sekretaris
21-1-1905
P. Janse
Lid CvT
21-1-1905
J. Koster
Lid CvT
21-1-1905
C. Fortuin
Lid
27-1-1906
4-2-1909
Bode
25-1-1916
29-1-1921
Joz. Fortuin
Lid
27-1-1906
14-2-1927
P.C. Engelbaart
Lid CvT
27-1-1906
-
29-1-1921
P. Verburg
Lid CvT
27-1-1906
30-12-1919
J. Koster
Lid CvT
27-1-1906
28-1-1922
M. de Regt Pzn.
Lid CvT
Lid bestuur
27-1-1906
30-1-1908
99
