OUDE BOERDERIJEN IN DE BEVELANDEN
door W.E.P.van IJsseldijk
Wanneer de toerist Zuid- en Noord-Beveland doorkruist zal het hem
opvallen, dat van de vele boerderijen waarmee deze gebieden zijn ge
stoffeerd, er nog een aantal is, dat duidelijk het stempel der eeuwen
draagt. Men zal kunnen opmerken, dat zowel de woningen als de land-
bouwschuren tal van verschillen in bouwtrant en details vertonen,
zodat men niet zonder meer van "de Zeeuwse boerderij" kan spreken,
ofschoon in grote lijnen die typering wel opgaat. Wat de verschillen
betreft, komen we daarop hierna nog terug.
Als al niet een jaartal in de gevel van het woonhuis dat duidelijk maakt,
zal de beschouwer zich dikwijls afvragen: "hoe oud zou dat huis, die
schuur wel kunnen zijn Voor de onderzoeker is daar, na wat niet al
te oppervlakkig gesnuffel in oude archieven en bestudering van tal van
bouwkundige details, wel ongeveer achter te komen. Hij komt al gauw
tot de ontdekking, dat vooral wat de woning betreft, er in de loop van
de tijd nogal eens wijzigingen zijn aangebracht, bijvoorbeeld wat de
indeling aangaat en verder op het gebied van muurbekleding, verwar
ming en gebruik der diverse onderdelen der woningen. Vergroting en
wijziging der gebouwen of onderdelen daarvan, is in de bestaansperiode
van een eeuw of drie nogal eens aan de orde.
De be ginpe riode
Wanneer we vanaf het bekende of veronderstelde bouwjaar of de ver
moedelijke bouwperiode teruggaan, zijn er nog wel hulpmiddelen, die
ons omtrent een eerder bestaan van een groter of kleiner landbouwbe
drijf wel iets meer kunnen leren. Het bestuderen van oude landkaarten,
bijvoorbeeld de Hattinga-kaarten en de Visscher-Romankaarten,
waarop veel boerderijen al zijn aangegeven, kunnen goede diensten be
wijzen.
Veel verder dan het begin van de 17e eeuw komen we dqarmee dan niet.
Toch is uiteraard bekend, dat reeds lang daarvoor de Bevelanden bewo
ning hebben gekend en tot de middelen van bestaan vanouds landbouw,
veeteelt en visserij hebben behoord.
De vroegste meer definitieve bewoning kan voor wat Zuid-Beveland be
treft wel vastgesteld worden in of wat vóór de periode dat de ringdijk
om het toenmalige eiland tot stand was gekomen, hetgeen omtrent de
12e eeuw of wat vroeger wordt aangenomen. Ook Noord-Beveland ont
stond reeds eeuwen voor in 1530-1532 het gehele eiland vrijwel van de
kaart werd geveegd door de bekende enorme stormvloeden.
64