Eindelijk 'mochten' we weer
m
PP
Hoeveel Kilo C02 komt vrij voor 1 kilo
BI
BM
BÊ
Stelling 4:
Banken blokkeren vernieuwing in de
landbouw
Stelling 5:
Nederland moet zelfvoorzienend
zijn in voedsel.
96
97
Cijfers per kilogram product zoals je dat koopt in de supermarkt.
Bonen'peulvnjchten
Vegaburgef
Insecten
Qucm
Noten
Tofu
35
Ei
36
Rufrcfefkroket
U
Vegaburger met kaas
65 S
Kip
66
Varken
Kaas (goudse belegert}
Ha» om half gehakt
Hamburger
Rundergehakt
Runderlap (steak)
Op basis van offers vm 8kmk Conmkmts
:Mtu Cwitew»Created vrtB» PMawappv
Mevr. Pijpelink vestigt de hoop op kleine
stapjes. Als de ene boer een stapje zet en
hier blij van wordt, kan dat een stimulans
zijn voor zijn buurman. Bovendien hebben
veranderingen soms meer dimensies. In
heel Zeeland zal verzilting een steeds gro
ter rol gaan spelen, terwijl er gebrek is aan
zoet water. Duurzame landbouw kan met
veel minder water toe en zo wordt klimaat
adaptatie eenvoudiger. Hetzelfde geldt
voor kunstmest. De hoge gasprijzen maken
de kunstmest van Yara veel duurder, maar
een landbouw die rekening houdt met de
omgeving heeft weinig of geen kunstmest
nodig. Tel uitje winst.
Oplossingen zijn soms ook regio-gebon
den, waarvan dhr. Erisman een voorbeeld
aanhaalt zoals het project 'herenboeren.'
Hier telen aangesloten burgers min of meer
hun eigen voedsel, ondersteund door de
agrarische sector. In verstedelijkt gebied
zul je veel eerder voldoende deelnemers
bijeenkrijgen dan in dunbevolkte streken.
(www.herenboeren.nl)
Een ander project dat dhr. Erisman noemt
betrof een aantal boeren rond een Natu-
ra2000-gebied waarvoor omschakelen naar
'bio' net iets te hoog gegrepen zou zijn.
Toch leverde de samenwerking zoveel cre
ativiteit op dat flinke stappen in de goede
richting gezet konden worden. Samenwer
ken loont altijd.
Vanuit de zaal wees men op producten als
vlas, luzerne en bruine bonen, waaraan
Zeeland veel bekendheid ontleent. Moet
dat niet provinciaal gestimuleerd worden?
Mevr. Pijpelink verwijst naar het inzetten
van pop3-subsidies; subsidies om milieu
vriendelijke manieren van produceren te
stimuleren waarbij de landbouw wel con
currerend blijft. Zo wordt hard gewerkt aan
het label 'Zeker Zeeuws' en ook het Grens-
park Groot Saeftinghe is op zoek naar een
win-win voor landbouw en biodiversiteit.
Toch dreigen deze initiatieven te kleinscha
lig te blijven om zoden aan de dijkte zet
ten. Dhr. Erisman vult aan datje om succes
te hebben naast 50 lokaal minimaal 50
aan afzet buiten de streek moet realiseren.
De vraag uit de zaal komt of we wel ge
noeg tijd hebben voor de gewenste om
wenteling: 2030 komt snel dichterbij. Dhr.
Erisman benadrukt dat als je onmiddellijk
evenwicht wil bewerkstellingen tussen eco
logie en economie het gros van de boeren
dat niet vol kan houden. Het aandeel subsi
die voor vergroening zal dus fors omhoog
moeten van de voorgenomen 20 naar
misschien wel 90
De Rabobank is voor velen de gebeten
hond, maar dhr. Erisman maakt duidelijk
dat alle banken, ookTriodos, met modellen
werken waarin de boer moet passen. Hun
keurslijf gaat niet uit van de vraag waar de
boer mee geholpen zou zijn. Hij vergelijkt
banken met supertankers die amper bijge
stuurd kunnen worden.
En niet alleen de banken houden vooruit
gang op dit gebied tegen. Ook verdienmo-
dellen van veevoerindustrie, schadeverze
keringen en transportbedrijven belemme
ren een transitie. Het vraagt leiderschap
om naast tradioneel economische argu
menten ook sociaal-economische en ecolo
gische dooelstellingen na te streven.
Mevr. Pijpelink verwondert zich er nog
steeds over hoe het komt dat agrarisch be
stemde hectares aanmerkelijk duurder zijn
dan 'natuur'- grond. Tevens dat toch veel
boeren zich bereidwillig willen inzetten
voor agrarisch natuurbeheer.
Vanuit de zaal komt de opmerking van een
ecologische teler dat het toch de boer zelf
is die moet beseffen dat een andere weg
nodig is. Die moet als ondernemer zien uit
te zoeken hoe hij alle nieuwe inzichten kan
inpassen in zijn bedrijfsvoering. Het in het
leven roepen van allerlei fondsen en subsi
dies is geen echte oplossing.
De stelling brengt ons bij de vraag of kring-
looplandbouw wel mogelijk is in Neder
land. Een student van dhr. Erisman onder
zocht het eerder genoemde project 'Here-
boeren' en concludeerde dat 60 van al
het verse voedsel verbouwd kan worden,
maar 40 niet. Denk aan koffie en fruit.
Ook als je de blik verruimt met een paar
omliggende landen als Duitsland, zul je het
niet redden.
Mevr. Pijpelink vraagt zich bovendien af of
het, moreel gezien, 'fair' is alleen 'voor ei
gen volk' te produceren. Wil je dat wel?
Anderzijds: is het gewenst dat Nederland
soja importeert uitsluitend ten behoeve
van onze export en dat hiertoe bossen in
Azië en Zuid-Amerika gekapt worden?
Het consumentengedrag werkt de laatste
jaren mee, maar deze bewustwording gaat
traag. Verder woont in 2050 naar verwach
ting 70 van onze bevolking in de stad.
Met kleinschaligheid a la Hereboeren kom
je er dus niet. We kunnen dus niet zonder
overheidsregulering en dit houdt ook in,
waar nodig, nee durven zeggen en andere
impopulaire maatregelen treffen.
Hier wreekt zich het gebrek aan leider
schap. Aan de wetenschap ligt het niet: de
Haagse burelen liggen vol met diepgra
vende visies uit Wageningen, waaruit tot
nu toe helaas weinig maatregelen voortge
vloeid zijn.
Toch onderkent mevr. Pijpeling een was
sende onderstroom in onze samenleving
die inziet dat we zo niet langer door kun
nen gaan. Dhr. Erisman sluit af met de
woorden dat je niet alles aan Den Haag
behoeft over te laten: je kunt ook zelf veel
doen door boontjes uit Kenia links te laten
liggen.
Nu Corona deels onder controle is, kunnen onze Visdiefjes de natuur weer in en
de jeugd startte met een nachtdierenkamp in het Natuurspeelbos in Axel.
Begeleidster Dilia Timmers maakt u deelgenoot van hervonden vrijheid.
Anderhalfjaar was er verstreken sinds we
bijeen waren voor onze laatste activiteit,
het timmeren van voederhuisjes. Maar nu
gingen we op nachtdierenkamp, De Vis-
diefjes samen met de Stekkertjes, die het
kamp deze keer georganiseerd hadden.
Het was prachtig weer die zaterdag 4 sep
tember, de tenten waren met behulp van
de ouders opgezet en we hadden er zin in.
Vol verwachting zaten de kinderen in de
kring. Een beetje spannend was het ook
wel, want wie waren die andere kinderen?
De 7 Visdiefjes van 't Duumpje en 9 Stek
kertjes van De Steltkluut begonnen het
kamp met een kennismakingsspel: Zoek ie
mand waarmee je een overeenkomst hebt.
Nu we elkaar wat beter hadden leren ken
nen, konden we aan de slag. Nadat het
muizenvoer, appels, wortels, muesli en pin
dakaas gesneden en gemengd waren, gin
gen we op pad om de muizenvallen op
scherp te zetten. Nee, geen vallen waar
bij de muizen in de klem komen te zitten,
maar ruime kooitjes gevuld met hooi en
lekker eten. Al op donderdagmiddag waren
deze vallen door Sandra geplaatst en sinds
die tijd konden de muizen, gelokt door de
geur van pindakaas, deze vallen in- en uit
lopen. Nu werden ze opnieuw met voer
gevuld en het palletje werd uitgetrokken,
zodat het klepje achter de muis dicht zou
vallen.
Een uur hadden we nodig om alle vallen
op deze manier te zetten. Daar hadden we
honger van gekregen, dus de rijkgevulde
groentesoep liet zich smaken en ook de
broodjes met warme vegetarische worstjes
vonden gretig aftrek.
Pas als het echt donker was, zouden we op
pad gaan om de vallen te inspecteren. Ge
lukkig was er nog ruim de tijd om te spelen,
want de attributen van het Natuurspeelbos
nodigden daartoe uit. We deden ook nog
een natuurquiz en we speelden tikkertje.
Eindelijk begon het te schemeren. Tijd om
het kampvuur aan te steken, want hadden
we niet iets horen zeggen over het rooste
ren van marshmallows? Daarvoor moest
eerst een stok gezocht worden waaraan
een puntje werd gesneden.
Ondertussen was het donker genoeg om
met de bat-detector op zoek te gaan naar
vleermuizen. Aan de rand van het bos had
den we succes. Wie goed geconcentreerd
naar de lucht bleef kijken, zag ze overvlie
gen. Ook wisten we meerdere keren met
de detector het voor mensen onhoorbare
vleermuizengeluid om te zetten naar hoor
bare geluiden. De kinderen mochten ook
om beurten door een nachtkijker kijken,
een bijzondere ervaring. Helaas geen en
kele ree meer te zien. Hadden ze ons toch
gehoord!
Het werd tijd voor de muizenronde. O,
wat valt dat tegen om in het donker alle
30 vallen weer terug te vinden. Gelukkig
had Sandra een stukje folie aan een takje
in de buurt gedaan, zodat dit oplichtte in
het schijnsel van een zaklamp. Bij elke val
was het spannend of het klepje dicht was
en of er een muis in zat. Soms hadden we
namelijk alleen maar slakken gevangen.
Voorzichtig werd de val in een grote plas
tic zak leeggeschud, zodat we de vangst
goed konden bekijken. Tijdens deze eer
ste ronde hadden we 2 bosmuizen en 1
rosse woelmuis. ledereen was moe na af
loop en er waren maar een paar kinderen
die nog even bij het vuur wilden zitten. Om
kwart voor twaalf lag iedereen in zijn tent
je enhet was meteen stil. Het zou so
wieso een korte nacht worden, want de af
spraak was dat we om 7.00 uur op zouden
staan voor de laatste muizenronde. Muizen
mogen immers niet te lang opgesloten blij
ven zitten.
Wat is er mooier dan gewekt worden door
het geluid van een bosuil? Oehoeoe
hoeklonk het boven onze hoofden.
Het was nog maar 6.00 uur. Nog lekker een
uurtje slapen.
Een paar kinderen waren nog te moe om
mee te gaan, maar deze ronde op de vroe
ge zondagochtend werd wel een succes.
Om beurten mochten de kinderen een val
leegschudden in de grote plastic zak. Som
mige kinderen wilden ook wel eens probe
ren om de muis vast te pakken. Nadat de
betreffende muis goed bekeken was, wel
ke soort en mannetje of vrouwtje, kreeg hij
zijn vrijheid terug. 10 keer was er een muis
in de val gelopen. De bosmuis was in de
meerderheid, maar heel bijzonder was de
vangst van een huisspitsmuis.
Eindelijk konden we gaan ontbijten. De rest
van de ochtend konden de kinderen nog
lekker lang spelen en verstoppertje doen.
Om elf uur kwamen de ouderswaarna de
tentjes in een mum van tijd werden afge
broken en ingepakt. Het kamp zat erop.
Wat waren we moe, de kinderen en de be
geleiders, maar wat was het geslaagd!
