De Veerhoekpolder;
het laatste restje oudland
10
Al ras verdwijnen de mooiste stukjes natuur in gemeente Sluis.
Zo ligt er nog een minder beschermd stukje oudland in de Veerhoekpolder.
Jan de Zwart dook in de geschiedenis.
Inleiding
Nu de laatste praktiserende boer in de Veer
hoekpolder het bijltje erbij heeft neerge
gooid, is het tijd voor een evaluatie van dit
'oudland'- gebied. Temeer omdat het meest
zuidwestelijke deel planologisch is aange
duid als landschappelijk waardevol agra
risch gebied, met het doel de landschappe
lijke fenomenen in dit gebied te behouden.
veehouder geen verdere stappen onder
nomen.
Historie van het oudland
Het beschermd gebied kenmerkt zich door
de bol gelegen stukjes weiland afgewis
seld met smalle greppeltjes voor de
bovengrondse afvoer van het hemelwater.
Langs het insteekwegje (de '1e Veerhoek-
Toch heeft de betreffende landbouwer in
de 80er jaren zijn huiskavel die ook onder
de voornoemde planologische bescher
ming viel, opgehoogd en uitgevlakt, zodat
de oude bovengrondse waterafvoer kwam
te vervallen. Gemeente Oostburg heeft
niets ondernomen om deze inbreuk op de
planologische bestemming te voorkomen.
De werkgroep planologie van 't Duumpje
heeft deze ingreep wél opgemerkt, doch
uit piëteit voor de bedrijfsvoering van de
wegeling') liggen 2 unieke veenputten,
ooit gedolven in de late Middeleeuwen
en nauwelijks opgevuld, zodat ze nog als
rechthoekige diepten in het weiland te
herkennen zijn en alleen in hele droge zo
mers droog komen te staan. Deze zichtbare
restanten van industriële activiteiten uit de
bloeiperiode van Oostburg in de 12e, 13e en
de tweede helft van de 14e eeuw zijn uniek
in West Zeeuws-Vlaanderen. Ook de grillige
percelering en de afwisselende hoogtever
schillen maken het gebied interessant voor
diverse weidevogels.
Tussen 1583 en 1585 is heel West Zeeuws-
Vlaanderen om strategische redenen onder
water gezet; het vormde één frontgebied
van Retranchement tot Saeftinge. Deze
inundatie heeft in heel Zeeuws-Vlaanderen
tot gevolg gehad dat het hele oudlandland-
schap bedolven werd onder een dik pak
sediment. Alleen de Veerhoekpolder en
de Goudenpolder bij Waterlandkerkje zijn
gespaard gebleven. Deze laatste polder
was echter al voor zijn inpoldering van
1539 overstroomd geweest, zodat deze
toen reeds zijn oudlandkarakter verloren
had. De Veerhoekpolder - aan de zuidzijde
begrensd door de noordelijke Brugsevaart-
dijk, aan de westzijde door de Veerhoekdijk
(destijds zeedijk), aan de noordkant door de
zuidelijke Oude Havendijk en in het oosten
in een punt uitlopend in de stad Oostburg
- is het enige stukje oudland dat overgeble
ven is en tot 1950 onaangetast bleef.
In die jaren voer ik samen met mijn oudere
broer op een zelfgemaakt vlot vanaf de
Oude Haven (voormalige gasfabriek) over
slootjes en plassen (oude veenputten) naar
de Veerhoekdijk, om vervolgens een dijk
verder, de Oude Zeedijk, kattekwaad uit
te halen met de kipkarretjes in de oude
veld-steenoven. Het illustreert de slechte
ontwatering van deze polder. In het zeer
natte najaar van 1960 stond de polder bijna
geheel onder water (foto blz. 11).
Voortvarende aanpak
Dit was het startsein voor een geheel nieuw
ontwateringsplan van waterschap Het Vrije
van Sluis waarvan uitvoering tot in de jaren
negentig geduurd heeft. De administratieve
kavelruil maakte een definitief einde aan
het zo typische oudlandkarakter. Percelen
werden samengevoegd, sloten gedempt
en land gevlakt111. En de boer, hij ploegde
voort, niet verwonderlijk in een gebied
gespecialiseerd in akkerbouw.
De bodem
Op een meter of 5 onder het maaiveld ligt
het pleistocene zand, een metersdikke laag,
door de wind getransporteerd uit de des
tijds droge Noordzee. Deze laag dagzoomt
tussen Heille - Aardenburg en Sint Kruis
als een duinenrij. Door zeespiegelrijzing en
bodemdaling ontstaat net ten noorden van
Zeeuws-Vlaanderen een schorregebied.
Ten zuiden hiervan kan het zoete water
niet weg en ontstaat een veengebied zo
rond 3000 v. Chr. Dit ontwikkelt zich verder
doordat er langs de Vlaamse en Hollandse
kusten een gesloten duinenrij wordt ge
vormd. (1800 v. Chr.)
