Nieuwe vleermuisbehuizing aan
de Bierkreek
Nanning-Jan Honingh
IJzendijke is sinds kort een vleer
muisbunker rijker, en wel op het
terrein van biologische kwekerij De
Bierkreek
'Projectleider' was Nanning-Jan
Honingh van Stichting
Landschapsbeheer Zeeland.
Al enige jaren is Stichting
Landschapsbeheer Zeeland in
samenwerking met vrijwilligers
van de Zoogdierwerkgroep
Zeeland bezig met het inrichten
van vleermuiswinterverblijven.
Dit gebeurt onder andere door
het bouwen van vleermuiskel
ders. Er zijn intussen heel wat
van deze ondergrondse elemen
ten in heel Zeeland te vinden.
Archeologen van later tijd zullen
ongetwijfeld met stomheid wor
den geslagen en zich tot het eind
der tijden afvragen met welk
doel deze (graf?)kelders ooit zijn
gebouwd. Dit artikel wil een bij
drage leveren aan de theorievor
ming daarover.
Vleermuizen leven van vliegende
insecten en omdat deze in het
winterseizoen weinig actief zijn,
houden vleermuizen een winter
slaap. Enkele soorten doen dat
bijvoorbeeld in bunkers uit de
Tweede Wereldoorlog waar we
ze regelmatig tijdens inspecties
tegenkomen. Om het winterver
blijf te optimaliseren wordt dan
een ijzeren deur of traliewerk
met slot geplaatst tegen vanda
len; de bunker wordt schoonge
maakt en er worden 'hangplaat-
sen' gemaakt, waartussen de
vleermuizen kunnen wegkruipen
als buiten een straffe noordoos
ter rond het bouwwerk giert.
Het zijn vaak mannetjes van de
watervleermuis die omringd door
een bescheiden harempje van
vrouwtjes de winter trachten te
overbruggen.
Op Zuid-Beveland doen we iets
dergelijks met sluisjes die in de
binnendijken van de vele polder-
tjes zorgen voor de waterafvoer.
Meestal staat het water hierin
erg laag. We sluiten de in- en uit
gang af met een houten schot,
maar op een manier dat het
water onderlangs en de vleer
muizen bovenlangs de sluis in en
uit kunnen gaan. Het is belang
rijk dat de vleermuizen rustig,
vorstvrij en onder vochtige
omstandigheden kunnen over
winteren.
Een relatief nieuw experiment is
het maken van vleermuiskelders.
SLZ richt namelijk door heel
Zeeland zgn. streekeigen erven
in met knotwilgen, hoogstam-
fruitbomen, meidoornhagen en
drinkputten. Bij het graven van
een drinkput komt veel grond
vrij die afgevoerd of ter plaatse
verwerkt wordt in een dijkje met
beplanting. Via het Waterschap
zijn we ooit aan een hoeveelheid
versleten duikerelementen geko
men. Door deze achter elkaar net
boven de grondwaterstand in te
graven en te bedekken met de
grond uit de put ontstond een
eenvoudige en goedkope manier
om nieuwe winterverblijven voor
vleermuizen te maken.
De relatief hoge grondwaters
tand zorgt voor voldoende vocht,
de elementen voor een snelle
bouwwijze en de grond erover
heen voor de isolatie. De kelders
worden afgewerkt met een ste
nen achtermuur, houtsnippers
op de grond, enige hangplaatsen
en een schot of deur met eventu
eel een hangslot. In het dorps
bosje bij Sirjansland, op het
industrieterrein van het
Sloegebied, zijn vrij grote kelders
aangelegd en bij verschillende
particulieren wat kleinere. Op de
foto is een kelder te zien op het
erf van kwekerij de Bierkreek bij
IJzendijke. Ook op het terrein
van de 'Baeckermat' bij
Westdorpe ligt een kelder.
Helaas moeten we nog wel wat
geduld oefenen. Behalve vlin
ders, slakken, salamanders en
bruine kikkers hebben de vleer
muizen zich nog niet laten zien
in onze kelders. We gokken voor
al op de watervleermuis die we
regelmatig in bunkers e.d. tegen
komen en die wellicht in het
zomerseizoen boven de drinkput
ten achter insecten jaagt. We
houden in elk geval de tempera
tuur en het vochtgehalte in de
kelders bij. Het blijkt dat de
meeste bouwwerken op zich uit
stekend zijn als winterverblijf, al
gaat er natuurlijk ook wel eens
wat mis. Een kelder die wij heb
ben laten maken onder een
vliedberg in de Hollandse hoeve
bij Goes bevat zoveel water, dat
er voor de vleermuis geen ruimte
meer is. Hopelijk zullen de vleer
muizen onze theorie om kelders
in te richten als vleermuiswinter
verblijf spoedig bevestigen.
Nanning-Jan Honingh is medewerker soor
tenbeheer Stichting Landschapsbeheer
Zeeland.
16 't duumpje 3 - 2002
