Een schaapskudde in Zeeuwsch-Vlaanderen
ptil»
ËM'iA Br
Bij ieder landinrichtingsproject heb
ben we te maken met marginale gron
den die voor de agrarische sector wei
nig rendement opleveren en kostbaar
zijn in het beheer. Ze komen meestal
terecht bij natuurbeherende instanties
als Zeeuws Landschap en Staatsbos
beheer. Toch zijn ze erg belangrijk.
Bloemdijken
Het betreft dikwijls binnendijken
(waarover dikwijls nog wegen lopen)
en kleine overhoekjes. De agrarische
sector heeft geen schapen, of koeien
meer om dijken te bevolken, terwijl
natuurbeheerders evenmin op deze ar
beidsintensieve gebiedjes zitten te
wachten.
Toch hebben veel dijken een hoge na
tuurwaarde. De Zeeuwse dijken zijn
beroemd om hun veelheid aan kleurige
bloemen en planten. Veel dijken heb
ben daarom het aansprekende predi
kaat 'bloemdijk' verworven.
Er zijn verschillende factoren die deze
unieke combinatie van plantensoorten
opleveren. Het milde zeeklimaat in
Zeeland, de hellingshoek van het ta
lud, het 'lekker in de zon liggen' en de
grondsoort spelen een belangrijke rol.
Op zuidhellingen straalt de zon recht
streeks in, zodat een warm microkli
maat ontstaat: dit klimaat maakt dat
zelfs mediterrane kustsoorten op de
dijken kunnen voorkomen. Het is aan
deze combinatie van factoren te dan
ken dat onze Zeeuwse peterselie nog
bestaat.
Beheer is bepalend
Toch is niet iedere dijk een bloemdijk,
want soms krijgen de bloemdijksoor-
ten geen kans. Ze verliezen de concur
rentiestrijd tegen soorten als Engels
raaigras, Veldbeemdgras of grote hoog
opschietende grassen en ruigtekruiden,
als kweekgras, bramen, brandnetels
etc., vooral wanneer deze niet regel
matig afgegraasd worden.
Daarom is op dijken onderhoud van
groot belang. Verschraling van de bo
dem kan bereikt worden door te maai
en en dit maaisel af te voeren. De snel
le groeiers verdwijnen en de waarde
volle soorten blijven over. Beweiding
is een andere mogelijkheid om hetzelf
de doel te bereiken. Aangezien maaien
en afvoeren prijzig is en beweiden
geld oplevert, ligt het voor de hand op
deze weg naar oplossingen te zoeken.
Beweiden
Bij beweiding is het niet de bedoeling
dat de dijk kaalgevreten wordt, want
wat blijft er dan nog over van het pre
dikaat bloemdijk.
We streven dan ook naar een situatie
waarbij voldoende voedingsstoffen
worden afgevoerd om de bloemdijk-
soorten een kans te geven, terwijl ver
volgens de zaak even met rust gelaten
wordt om de bloemen in bloei te laten
komen en zaad te laten zetten.
Een mobiele schaapskudde is hier hèt
middel bij uitstek.
Toeristisch-recreatieve waarde
Niet iedere bezoeker van onze streek
komt voor de kust. Velen fietsen graag
in het achterland, waar men in alle rust
langs slingerende dijken en verstilde
kreken prachtige fietstochten kan ma
ken. Niet alleen tonen deze elementen
de natuur; ze vertellen over het ont
staan van onze streek in de strijd tegen
de zee.
Indien de dijken beheerd kunnen wor
den door een schaapskudde, slaat men
3 vliegen in 1 klap: de dijken zullen
een veel aantrekkelijker plantengroei
vertonen, de kudde betekent een extra
attractie voor de toerist en de onkruid-
overlast voor aangrenzende percelen
wordt beperkt.
Praktische zaken
Aan het exploiteren van een schaaps
kudde zitten echter nogal wat haken en
ogen. Zo leent onze streek zich minder
voor een kudde door de erg verspreid
liggende gebieden. Hiervoor zijn al
oplossingen gevonden. Verder dient
het project continuïteit te hebben. Vrij
willigerswerk lijkt daartoe geen goede
basis. We moeten dus naar een be
drijfsvoering, waarin het schapenbe-
drijf zichzelf moet bedruipen. Aan
gezien de schapenvleesprij zen de laat
ste jaren bijzonder laag zijn, is het niet
zeker of we een volledig dekkende
exploitatie kunnen bereiken.
Laatste loodjes
Maar ook hier zien we een aantal ope
ningen. Door de combinatie van na
tuurbeheer en toeristische attractie,
kunnen we een beroep doen op de zo
genaamde 5b-gelden. Een gesprek ter
provincie leerde ons dat we voor deze
regeling in aanmerking komen. Deze
regeling draagt echter 50 van de
eerste kosten, terwijl verdere exploita
tie nooit onder deze regeling kan val
len.
We zijn binnen het project Plattelands
vernieuwing samen met IPC-plant en
SBI druk aan het rekenen en we hopen
dat naast inkomsten uit de bedrijfsvoe
ring van de schapen ook instituten als
gemeentes, waterschap, StaatsBosBe-
heer, Het Zeeuws Landschap en het
Rabofonds een steentje kunnen bijdra
gen om de aantrekkelijkheid van ons
zo mooie landje te helpen versterken
met een echte herder, of misschien
ook wel een koewachter. We houden
U op de hoogte.
Mei 1998, Sjaak Herman.
SfflniTfTFl I fft,
8
