Oeverzwaluw
In Zeeuws-Vlaanderen broeden tegen
woordig jaarlijks tussen de 100 en 300
paar. Kenmerkend is dat de meeste te
vinden zijn in van echte natuur versto
ken biotopen zoals in en rond de
Kanaalzone. Zij nestelen daar in zand-
depots en afgravingen die het gevolg
zijn van industriële activiteiten. Tot
twee jaar terug zat er ook een kolonie
in een tijdelijk zanddepot ten zuiden
van Retranchement maar deze is tege
lijk met het zanddepot verdwenen.
Vanuit 't Duumpje is op tijd voor ver
vangende nestgelegenheid gezorgd
langs het afwateringskanaal nabij de
Zwinbrug, maar hiervan is helaas nog
geen gebruik gemaakt.
De Oeverzwaluw is de kleinste van
onze zwaluwen. Met zijn 12 cm. en 14
gram zijn ze zelfs kleiner dan de
Huismus. De vogel is van boven muis
bruin, terwijl de onderzijde licht ge
kleurd is met over de borst een bruine
borstrand. De staart is zwak gevorkt.
De vlucht van de Oeverzwaluw is
fladderend (vleermuisachtig) en niet
zo sierlijk en wendbaar als de Boeren
zwaluw en in mindere mate de Huis
zwaluw.
De Oeverzwaluw nestelt bij voorkeur
in een steilwand aan het water.
Vroeger vond men deze oevers langs
meanderende beken en rivieren. De
combinatie van water en een steile
wand heeft een aantal voordelen. Ten
eerste houdt het water de plantengroei
tegen, zodat de vliegopening vrij blijft
en ten tweede vormt het water een
natuurlijke barrière voor een aantal
dierlijke vijanden. Bovendien bevin
den zich de meeste insecten nabij het
water.
Wanneer de Oeverzwaluwen in april
of mei terugkeren uit het overwinte-
ringsgebied, beginnen ze met het gra
ven van een gang. Deze kan in lengte
variëren van 50 tot 200 cm en heeft
een doorsnede van 4 a 6 cm. Aan het
einde van de gang bevindt zich de
nestholte. De bouw van het nest neemt
van 2 tot 7 dagen in beslag.
Als de paartjes zijn gevormd en het
nest voltooid, worden rond half mei de
eerste eieren (4-6) gelegd. Het uitbroe
den gebeurt door beide ouders en
duurt 14 tot 16 dagen. Vaak vindt rond
half juli nog een tweede legsel plaats
(3-4 eieren). Tegen eind augustus
maken ze zich op voor de trek en in
september is de kolonie verlaten.
De Oeverzwaluw is honkvast en keert
vaak terug naar de oude nestplaats,
mits deze nog geschikt is.
Om geschikte nestgelegenheid te ver
krijgen en te behouden zal de mens de
Oeverzwaluw een handje moeten hel
pen. Men moet dan denken aan het
maken van steilwanden op geschikte
plaatsen. De Oeverzwaluw zal zich het
snelst vestigen op plaatsen waar ze in
de trek langs komen, slapen en voed
sel zoeken. Voor Zeeuws-Vlaanderen
moet men hierbij denken aan de kust.
O ever zwaluwen
gebieden nabij het Verdronken Land
van Saeftinghe, Braakman, Otheense
kreek, Hoekse kreek, Het Groot Eiland
en Canisvliet. Daarnaast komen gebie
den in aanmerking nabij open water en
gebieden waar de soort recent is ver
dwenen, zoals polders bij IJzendijke
en St. Kruis. In West Zeeuws-Vlaan
deren heb ik al een mooie nieuwe
lokatie gezien in het westelijke deel
van de Groedse Duintjes.
Bij het maken van een steilwand moet
op een aantal dingen worden gelet. Zo
maakt de Oeverzwaluw zijn nestholten
in lichte tot matig zware gronden met
een zeker percentage aan "kleefmid-
del" (lutum, leem, organische stof).
Lemig zand en zandige klei genieten
de voorkeur. De wand moet recht zijn
en wanneer mogelijk (vastheid van het
materiaal) zelfs licht overhellend.
Daarnaast moet de hoogte minimaal
1,5 meter en de lengte 3 meter zijn.
Als de wand éénmaal is gemaakt, rest
het jaarlijks onderhoud. Dit bestaat uit
het licht afschrapen van de wand vlak
voor het tijdstip (in maart) dat de zwa
luwen terugkeren uit Afrika. Dit zorgt
voor een verse gemakkelijk te bewer
ken wand. Als de vogels de kolonie
hebben verlaten, kan men indien
mogelijk de oude nestholtes met het
moedermateriaal weer opvullen. Oude
nestgangen zijn prima overwinterings
plaatsen voor parasieten, waardoor de
zwaluwen deze doorgaans geen twee
de keer gebruiken.
Medewerking
Wanneer u in Zeeuws-Vlaanderen een
geschikte plaats weet om een
Oeverzwaluwwand aan te leggen, kunt
U dit aan onze vereniging doorgeven
waarin het de zaak vereenvoudigt als
U de plaats op een kaartje intekent en
weet aan wie het gebied toebehoort.
Hierna kunnen we de eigenaar benade
ren en deze vragen om zijn of haar
medewerking.
Ook mensen die mee willen werken
aan dit projekt zijn van harte welkom.
Werkzaamheden die eventueel ver
richt kunnen worden zijn: het steil
afsteken van de wand. waarschu
wingsbordjes plaatsen, benaderen en
adviseren van mensen of bedrijven die
een oeverzwaluwwand willen aanleg
gen.
U kunt ook contact opnemen met:
ALEX WIELAND
IJSBAANSTRAAT 9
4537 PH TERNEUZEN
0115018130
17
