DE KWARTELINVASIE IN 1989 V De resultaten van een onderzoek naar de invasie van de Kwartel (Cotumix cotumix) in 1989 in Zeeuws Vlaanderen. io Het zomerseizoen van het jaar 1989 was een zeer goed kwarteljaar. Qua omvang zal 1989 als invasiejaar van de Kwartel niet onderdoen voor de kwartelinvasiejaren 1947 en 1964. Een oplettende vogelaar, die ook in de nachtelijke uren zijn huis regelmatig heeft verlaten voor een veldtocht, zal dit spektakulaire gebeuren ook vast niet zijn ontgaan. De schatting voor het totaal aantal territorium- houdende mannetjes in Nederland voor 1989 bedraagt 8000-12000 ex (Bijlsma van Dijk. 1990). Voor Zeeuws Vlaanderen wordt het totaal geschat op 400 territoria. INVASIEOMVANG EN -AFKOMST KWARTEL IN BELGIE EN NEDERLAND X Niet alleen in Nederland werden hoge aantallen Kwartels waargenomen. De invasie had een grote verspreiding, deze strekte zich uit van Noord-Frankrijk tot in Midden-Zweden (mond. med. J.C. Tombal, H. Castelijns). Over de herkomst van de Kwartel in gewone jaren bestaat geen volledige dui delijkheid. Ringvondsten in Nederland zijn allen afkomstig uit Spanje en Ma rokko, terwijl Belgische ringvondsten afkomstig zijn uit Italië en Tunesië (Glutz von Blotzheim, 1973). Men neemt aan dat de Westeuropese popula tie overwinterdt in de zuidelijke steppen- zone van de Sahara tussen Senegal en Sudan, in Noord-Afrika: Marokko en Tunesië en in Zuid-Europa: Spanje en Frankrijk (Cramp Simons, 1983/ Glutz von Blotzheim, 1973). De belang rijkste passages over de Middellandse Zee voor de Westeuropese broedvogels vinden plaats via Marokko-Spanje en Tunesië-Sicilië-Italië (Glutz von Blotz heim, 1973). Zeer spectaculaire aantallen in West- Europa zijn waarschijnlijk afkomstig uit het overwinteringsgebied dat zich uit strekt over Sudan tot en met Kenia. Deze Kwartels wagen elk voorjaar met miljoenen de oversteek van Egypte via Kreta naar Griekenland. Vervolgens vindt er een verder verspreiding plaats over voornamelijk het oostelijk deel van Europa en de Sovjet-Unie. Het zijn de klimatologische omstandigheden in het broedgebied: wind, droogte en regen, die in het voorjaar bepalen hoe de versprei ding over Europa verloopt (Cramp Simmons, 1983). Ongunstige weersom standigheden in Oost-Europa kunnen leiden tot massale trek in westelijke richting. Het blijkt erg moeilijk te zijn om goede aantalsschatting te maken voor de Kwartel. Een goede schatting voor het invasiejaar 1964 van het aantal territo- riumhoudende Kwartels voor Neder land in zijn totaliteit heb ik niet kunnen vinden. De beide Belgische vogelatlas sen geven ook geen aantallen op voor 1964 (Devillers 1988, VLAVICO 1989). Wel is er dat jaar een voorjaar schatting van een paar honderduizend paar, alleen in Vlaanderen! (VLAVICO 1989). Een aantalschatting op basis van roepende mannetjes bedroeg 125000 territoria voor heel België (Glutz von Blotzheim 1973). Een schatting in dat zelfde jaar, op basis van nestvondsten gaf het aantal van 3300 broedparen (Glutz von Blotzheim 1973). In Noord- Brabant werd het aantal mogelijke broedgevallen geschat op 450 - 550 paren (Glutz von Blotzheim 1973). Van Zeeuwsch-Vlaanderen zijn in het geheel geen gegevens over aantallen Kwartels in het invasiejaar 1964 be kend. In de rapporten "Het Groot-Ei land (Buise 1976)" en "Vogels van het Braakmangebied (Castelijns e.a. 1986)" en zelfs in de Zeeuwsch-Vlaam- se Avifauna (Buise, Tombeur 1988) worden jaartallen nauwlijks genoemd. Daarentegen worden de jaartallen 1947, 1952, 1953, 1959, 1961 en 1964 in Vlaanderen als goede Kwarteljaren be stempeld. Ook in Noord-Brabant be horen 1947,1960 en 1964 tot de betere kwarteljaren (van Erve et al. 1967). Alleen in 1961 wordt in de Zeeuwsch- Vlaamse Avifauna genoemd als Kwar teljaar van betekenis (Buise Tombeur 1988). Vanaf 1970 worden de Kwartels beter geïnventariseerd en worden als goede Kwarteljaren genoemd: 1970 en 1983 (70 territoria) en in mindere mate 1976 en 1977. Figuur 1 geeft een verge lijking tussen plaats en jaartal van het verblijf van Kwartels in goede jaren. Opmerkelijk is dat vanaf 1970 de betere jaren voor de Kwartel in Nederland invasie normaal 9 onbekend Figuur 1. Goede kwarteljaren van 1960 t/m 1989 in verschillende gebieden.

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 1990 | | pagina 16