w
De waarde van de
duinen
De binnenduinbossen zijn nagenoeg al
lemaal aangeplant, vaak als landgoed-
bos bij een landhuis of kasteel. Vroeger
kon men hier ook vaak hakhoutpercelen
aantreffen, welke om de paar jaar wer
den gekapt. Later zijn in deze percelen
meestal opgaande soorten bijgeplant.
Daarna zijn ze verwilderd en zo opgaand
bos geworden.
Elzenmeten zijn de resten van een oud
landbouwsysteem. De meten waren ak
kertjes met greppels, waarlangs elzen
hakhout aanwezig was. Als het hakhout
werd gekapt, konden er op de akkers
landbouwgewassen -meestal rogge-
worden geteeld. Omdat de grond zeer
arm was, was dit maar enkele jaren
mogelijk. Daarna lag de grond enige
jaren braak of werd deze extensief be
werkt. Door het stikstofbindend vermo
gen van de elzen en bladval werd de
bodem weer enigzins verrijkt en werd
akkerbouw weer mogelijk. Zo begon de
cyclus opnieuw. Elzenmeten zijn van
daag de dag nog herkenbaar aan het
reliëf van greppels met daartussen wat
bolstaande stroken.
De centrale delen van de duingebieden
waren meestal minder geschikt voor de
landbouw. Wel werden ze yaak met
runderen beweid, waardoor de duinen
niet dichtgroeiden met struwel en bos.
De vroongronden zijn hiervan een goed
voorbeeld.
In de centrale duingebieden treffen wij
ook vaak natte laagten aan. Meestal zijn
dit uitblazingsvalleien, die tot het grond
water zijn uitgestoven. De vegetatie is
die van de zoete, natte duinvalleien.
Deze vegetaties zijn vaak sinds mensen
heugenis begraasd of door de mens ge
hooid voor de winning van veevoeder.
Dankzij dit langjarig beheer zijn er zeer
waardevolle levensgemeenschapen ont
staan, vaak met opzichtige planten zoals
orchideeëen.
Het heel bijzondere slufterlandschap
ontstaat, indien met het getij door een
opening in de duinen zeewater naar een
achterliggende strandvlakte stroomt.
Zand en slib worden afgezet, soms ver
stuift het zand nog enigzins. Deze
achterduinse strandvlakte raakt
begroeid, wordt een "groen strand" en
kan vervolgens veranderen in schor.
In de slufter ontstaan brede contact
zones tussen zout en zoet, die uit oog
punt van natuur zeer waardevol zijn.
De duinen van de Nederlandse kust
strook vormen een belangrijke schakel in
de keten van duingebieden, die loopt van
Calais in noord-west Frankrijk tot
Skagen in Denemarken, (zie figuur 1).
De Nederlandse duinen behoren tot de
grootste en de meest afwisselende duin
systemen ter wereld. Qua variatie aan
levensgemeenschappen staan zij aan de
top van de Europeese kustduinen.
Relatief zijn de duinen goed bewaard ge
bleven, waarbij een grote verscheiden
heid aan reliëf vormen opvalt. Afge-
snoerde strandvlakten, valeien, para
bool-, oog-, kam-, en loopduinen, sluf
ters, strandwallen eet. Bepalend voor
het reliëf en de aanwezigheid van de
verschillende typen vegetatie is het kalk-
gehalte. De dynamiek van aangroei en
afslag, zoals op sommige plaatsen langs
de Zeeuwse kust nog goed is te zien,
geeft de ruimte aan sommige geomorfo-
logische processen.
De nationale betekenis van de duinen
hangt onder meer samen met het feit dat
de gehele kuststrook, tezamen met het
Wadden- en Deltagebied en het stroom
gebied van Rijn, Maas en IJsel, een
belangrijk onderdeel is van de "ecolo
gische hoofdstruktuur" van Nederland.
Als geheel vormt de duinstrook een
natuurelement van formaat. Het belang
daarvan is - in een dicht bevolkt en sterk
door mensenhanden beïnvloed land als
het onze- evident.
Slechts weinig mensen realiseren zich
dat er in de duinen tot in het recente
verleden nog veel processen ongestoord
plaats vinden. Een voorbeeld daarvan is
opbouw en afbraak door middel van ver
stuiving. Veel hierdoor ontstane vormen
zijn specifiek. Tot op heden dragen zij
bij aan de landschappelijke en geomor-
fologische verscheidenheid. Zeker ook
door de schaal waarop dit is gebeurd,
onderscheiden de duinen zich op het
punt van andere gebieden in Nederland.
Ook voor avifauna en vegetatie zijn de
duinen van groot belang. Een paar cij
fers ter illustratie. Hoewel de duinen
slechts 1 procent van het nationale
grondgebied uitmaken, komt hier 64
procent van de Nederlandse flora voor;
15 procent is zelfs elders niet of vrijwel
niet te vinden. Voor vegetatietypen lig
gen deze getallen op 26 en 17 procent.
Voor veel vogelsoorten vormen de duin
en een belangrijk broedbiotoop. (87
van de Nederlandse broedvogels broedt
regelmatig in de duinen). Over het duin
gebied langs de Noordzee loopt een
belangrijke vogeltrekroute. De vermin
dering van de aantallen Nachtzwaluw-
Figuur 1.
De duinen van de Nederlandse kust
strook vormen een belangrijke scha
kel in de keten van duingebieden, die
loopt van Calais in Frankrijk tot
Skagen in Denemarken
G
