Contractvormen en contract
strategie
Van de met de Oosterscheldewerken
gemoeide kosten is ongeveer de helft
besteed via raamovereenkomsten. De
andere helft is uitgegeven volgens de
methoden van openbare aanbesteding dan
wel besteding op uitnodiging, en via opdrach
ten aan gespecialiseerde instituten. Behalve
de raamovereenkomst zijn de toegepaste
bestedingsvormen in Nederland zeer
gebruikelijk; zij behoeven geen nadere
toelichting. Vooral bij de totstandkoming
van de compartimenteringswerken is veelal
op de bekende openbare-aanbestedingsvorm
teruggegrepen. Voor wat betreft de werken
van de stormvloedkering echter is groten
deels gekozen voor de vorm van het raam
contract.
Zo werden de natte werken en de betonwerken
voor 60% op basis van een raamovereenkomst
uitgevoerd, terwijl ook voor de staalwerken
een raamovereenkomst werd gesloten. In het
algemeen zal men kiezen voor een raamcon
tract bij omvangrijke en complexe werken, die
dan ook veelal een lange uitvoeringsduur
vergen. Een ander belangrijk kenmerk bij dit
soort contracten is, dat bij het aangaan ervan
het ontwerp nog slechts een zeer globaal
karakter heeft.
Het tijdstip waarop men een dergelijk contract
sluit kan sterk variëren. Bij de werken tot
uitvoering van de stormvloedkering is het
rapport van de Commissie-Klaaszes aanleiding
geweest om een reeds afgesloten contract,
dat voorzag in de definitieve afsluiting van de
Oosterschelde, te beëindigen en te vervangen
door een nieuw, met de aannemerscombinatie
'Dosbouw'. Met dezelfde combinatie was
eerst al een studiecontract gesloten, voor
ontwerp en begroting van drie alternatieve
stormvloedkeringen. In deze studiefase is er
een zeer intensief overleg gevoerd tussen de
groep aannemers en de projectorganisatie van
de drie bouwdiensten. De uitkomst van de
studie zou bepalend zijn voor de definitieve
beslissing tot de bouw. Er waren drie randvoor
waarden gesteld: een technische, een
financiële en een temporele. Een der alterna
tieven kon binnen die randvoorwaarden
worden gerealiseerd, en daar werd dan ook
goedkeurjng aan gehecht door de toenmalige
regering. Een en ander leidde tenslotte tot het
sluiten van het raamcontract, bekend onder
nummer DED-1 750, waarvan de ondertekening
eerst, na langdurig onderhandelen over de
uitgangspunten, plaats vond op 29 september
1977.
Het contract moet worden beschouwd als een
handleiding voor de beide contractpartners
inzake de prijsvorming. Het bevat geen
werkbeschrijvingen. Die zouden al naar gelang
het ontwerp meer gestalte kreeg en afhankelijl-
van de planningsuitgangspunten in de vorm
van deelovereenkomsten worden uitgebracht.
Aangezien de contractpartners voor de duur
van het contract een verbintenis zijn aangegaan
waarbij het concurrentie-element vrijwel is
uitgesloten, is het van belang dat de prijsvor
ming van deelcontracten zo is geregeld, dat
de opdrachtgever het werk voor een aanvaard
bare prijs verkrijgt. Een contractvorm als het
raamcontract moet rekening houden met de
belangentegenstelling tussen de beide
contractanten. Immers, de opdrachtgever
wenst zijn eindprodukt, de stormvloedkering,
zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit ervan
te realiseren binnen de gestelde tijd en tegen
zo laag mogelijke kosten; de aannemer
daarentegen wenst dit eindprodukt te bouwen
met gebruikmaking van zo min mogelijk offers
ter verkrijging van een zo hoog mogelijke
winst. Vanwege deze belangentegenstelling is
het belangrijk dat het contract elementen
bevat die beider belangen op acceptabele
wijze zeker stellen.
Ten aanzien van de verantwoordelijkheden
binnen het raamcontract hoeft geen verschil
van mening bestaan. De opdrachtgever droeg
steeds de eindverantwoordelijkheid voor het
ontwerp, terwijl de aannemer verantwoordelijk
was voor de uitvoering. Toch heeft de sterk
geïntegreerde samenwerkingsvorm gedurende
de loop van het project er toe bijgedragen dat
ook de aannemer, mede als gevolg van de
gekozen werkmethoden en de daarbij ontwik
kelde gespecialiseerde werkschepen, een
514