ingewikkeld, dan is het niet eenvoudig, deze
regel te vertalen in beleid.
Ook bij de Oosterscheldewerken heeft het
inzicht in deze verbanden moeten groeien. Het
inzicht dat er steeds aan moest worden
gewerkt, de onderdelen van het project
acceptabel te maken voor hogere bestuurlijke
en politieke echelons, brak het eerst door.
Veel langzamer drong het door dat een
consequent voorlichtingsbeleid enorme
mogelijkheden geeft om de eigen mensen te
stimuleren en te motiveren, en tenslotte werd
de rol van het publiek erkend. Interne en
externe voorlichting raakte erkend als beleids
instrument en als onderdeel van het manage
ment. Dat wil zeggen dat van toen af aan de
voorlichting een vast onderdeel werd van elk
besluitvormingsproces, en dat groot belang
werd gehecht aan de bekendmaking van het
wel en wee van het werk naar binnen en naar
buiten. Er ontstond toen een sfeer van zoveel
mogelijke en directe openheid. De organisatie
zelf èn de buitenwereld kregen kennis van en
inzicht in de moeilijkheden en de mogelijkheden
van het werk. Deze ervaring was bemoedigend:
verstandige hantering van openheid bleek de
rust, het vertrouwen en daarmee ook de
efficiency sterk ten goede te komen. Zo
ontstond een klimaat van brede steun en
vertrouwen, dat absoluut nodig was om het
werk tot een goed einde te brengen.
Er is een moment geweest in deze ontwikke
lingsgang dat treffend illustreert waarin die
mentaliteitsverandering bestond, en wat ze
uitwerkte. Bij het transport van de eerste
pijlers uit het bouwdok bleken de blikken
platen die destijds waren aangebracht om een
scheiding te maken tussen de werkvloer en
het constructiebeton, gedeeltelijk los te laten.
Pers en publiek schoten in een argwaan toen
zij er zelf per ongeluk achterkwamen. Verston
den die technici hun vak wel, en zouden die
pijlers wel voldoen? Veel te laat en hortend en
stotend kwamen er vervolgens berichten naar
buiten van de projectleiding. Nog lang daarna
hield de argwaan aan bij pers en publiek - het
leek of men met een kluitje in het riet was
gestuurd.
De aanloopproblemen met de funderingsmat-
ten - in werkelijkheid een veel serieuzer
probleem - werden daarentegen geaccepteerd
als begrijpelijke kinderziekte bij een moeilijk
proces. Het is niet toevallig dat het voorlich
tingsbeleid in die tussentijd ingrijpend was
veranderd, van passief naar actief. Voortaan
trad de projectorganisatie meteen naar buiten
met een communiqué, hetzij er een succes
was te melden, hetzij een tegenvaller. De
buitenwereld werd niet langer gewantrouwd,
542
en de buitenwereld hield op de techniek te
wantrouwen.
Een bijzonder geval vormde nog de periode
van inkrimping en opheffing van de Deltadienst.
Dit proces stelde de leiding voor zeer grote
problemen op het gebied van acceptatie en
motivatie. Terwijl het werk op zijn hoogtepunt
was en er zeer veel van de medewerkers werd
gevraagd, moest er organisatorisch al gewerkt
worden aan de inkrimping. Consequent is
gekozen voor volstrekt open voorlichting. Het
bleek een van de belangrijkste beleidsinstru
menten om die operatie tot een goed einde te
brengen.
Nog op andere manieren hebben opinies over
het project, in meerdere of mindere mate
gestuurd door de voorlichting, een wezenlijke
bijdrage geleverd tot het welslagen. We
doelen op de voelbare nationale betrokkenheid
die het publiek van lieverlee ging uitstralen.
De medewerkers aan het Oosterscheldeproject
hebben vaak voor lange tijd onder zware druk
gestaan, en grote verantwoordelijkheden
gedragen. Om dat te kunnen, hebben zij zich
privé onevenredig veel moeten ontzeggen.
Mentaal was deze opgave waarschijnlijk het
best te vergelijken met 'de eenzaamheid van
de lange-afstandsloper', de atleet die een
record gaat vestigen, en bereid is tot het
uiterste te gaan. De aanwezigheid van een
welgezind publiek, dat van harte hoopt dat je
slaagt, is van wezenlijk belang voor het
verrichten van de prestatie. Zo ook in dit geval
- op goede en slechte momenten speelde de
reactie van pers en publiek een rol, en zeker
wanneer daaruit een gevoel sprak van brede
verantwoordelijkheid.
Tenslotte nog een opmerking over de algemene
informatieverstrekking binnen het project. De
nadruk ligt hier op 'algemeen', want allerlei
specifieke informatie vond zijn weg binnen de
organisatie via rapporten en verslagen, en via
de vakpers.
Het zou vanzelfsprekend geweest zijn als de
meer algemene actuele achtergrondinformatie
aan de medewerkers was aangeboden in een
eigen goed leesbare periodiek. Al snel bleek
echter dat de regionale kranten dit veel beter
konden, en het vanuit hun eigen doelstelling
ook deden. Zo kon men vanuit de Voorlichting
volstaan met het verspreiden van knipselkran
ten. Bij wijze van tegenprestatie is aan de
voorlichting van de regionale pers altijd veel
aandacht besteed.
Financiën
Een hoofdstuk apart was de financiële
voorlichting aan het parlement, onder ministe
