Integratie van ecologische
aspecten in waterbouwkundige
projecten in kustgebieden
ederland heeft een lange traditie in het
tvoeren van waterbouwkundige werken,
eeds in de zeventiende eeuw verwierf Leegh-
ater zich internationale faam op dit gebied. In
e negentiende eeuw werd de droogmaking
an de Haarlemmermeer voltooid, en vervol-
ens zijn in onze eeuw zeer grote waterbouw-
jndige werken aangepakt, zoals de Zuiderzee-
erken en het Deltaplan. Tot in vrij recente tijd
aren beveiliging tegen overstromingen en
ndaanwinning de hoofddoelen van zulke
erken. Later is het terugdringen van de
arzilting ook een belangrijke rol gaan spelen,
ij de Deltawerken was dat laatste duidelijk het
aval.
I - werd uitgegaan van een civieltechnische en
I ter - in verband met de verzilting - een
aterhuishoudkundige benadering van de
I oblemen. In de zestiger en zeventigerjaren
t ad er echter een toenemende belangstelling
aor milieuproblemen op, en groeide het
i zicht dat bij het uitvoeren van waterbouwkun-
c ge werken ook met de gevolgen voor het
r ilieu rekening gehouden moest worden, en
at derhalve de inbreng van milieukundigen
v enselijk was.
ok elders op de wereld zijn grote waterbouw-
T mdige werken aan de orde. In kustzones gaat
f ;t daarbij om bescherming tegen overstromin-
i in, of om landaanwinning, om havenwerken
e om de afdamming van estuaria om daarmee
z et water te sparen. Maar ook rivierregulatie
s oomopwaarts kan grote gevolgen hebben
v or een estuarium en de kust. In al deze
g vallen zijn er effecten op het milieu te
v rwachten. De mate waarin ecologische
a pecten in de planning worden betrokken is
e hter duidelijk verschillend.
Grote waterbouwkundige werken veroorzaken
grootschalige veranderingen in het milieu. Tot
op zekere hoogte is het de mens zelf die
regulerend op kan treden. Gedachteloos
ingrijpen of onoordeelkundig gebruik van
ecosystemen veroorzaakt moeilijkheden. De
oplossingen voor problemen met het milieu
moeten gezocht worden in de wijze waarop de
mens ingrijpt in ecosystemen. Daarom moet
nagegaan worden hoeveel en welk soort
kennis moet worden verzameld, hoe risico's
kunnen worden verminderd, en hoe beslissin
gen moeten worden genomen.
Onze kennis van het functioneren van ecosyste
men en het effect van ingrepen bij grootschalige
werken is nog steeds gebrekkig, en dit maakt
het noodzakelijk hier voortdurend verder aan te
werken.
De uitvoering van een waterbouwkundig
project, bijvoorbeeld een dam, beïnvloedt niet
alleen het gebied dat er onmiddellijk aan
grenst, maar ook een veel groter gebied
eromheen. Als bijvoorbeeld een baai afgedamd
wordt, zal het afgesloten gebied beheersbaar
worden, en kan het daardoor ook beheerd
worden. Voordat het gebied werd afgedamd
bestond er slechts beperkte belangstelling
voor. Na het afdammen moet het gebied
beheerd worden, maar er bestaan nog niet
meteen bestuursconstructies die het beheer
kunnen uitvoeren. Het gevolg is dat er een
nieuwe vorm van bestuur in het leven moet
worden geroepen. Omdat de uitvoering van
grote waterbouwkundige werken zulke vergaan
de consequenties heeft, zowel voor het ecosy
steem als voor het bestuur van een heel gebied,
is een zorgvuldige begeleiding nodig in de
vorm van een planningsproces, waarbij van het
261