Texel
In oktober 1981 is de dijkverhoging op Texel
geheel en al gereedgekomen. We geven in
verband daarmee een terugblik over de laatste
6 a 7 jaar.
De verhoging en verzwaring van de zeedijken
zou op zich een eenvoudig werk zijn, wanneer
er maar rigoreus enkele rechte lijnen op de
kaart konden worden gezet, met ruime aanslui
tende bochten daartussen, die dan de nieuwe
dijktracés voorstelden. Maar gelukkig wordt die
methode niet gehanteerd. De oude kronkelige
dijken liggen op veel plaatsen naast mooie
karakteristieke stukjes natuurgebied: een wiel,
ten gevolge van een vroegere dijkdoorbraak
aan de binnenkant, of een schor of een droog
vallend stuk wad aan de buitenkant.
Het standpunt bij de vaststelling van nieuwe
tracés voor de versterkte dijken is consequent
geweest: spaar de aanliggende natuurgebieden
zoveel mogelijk, en maak er liever een bij, dan
dat er een verloren gaat.
Er is ook een inspraakronde geweest bij de
tracé-bepaling. In februari 1976 konden op
grond daarvan degelijke afspraken worden
gemaakt, en werd de basis gelegd voor een
jarenlange goede samenwerking met de
verschillende milieu-organisaties.
De landschappelijke waarde van het gebied
kon op deze manier worden gehandhaafd. Nu
is het niet zo, dat het nieuwe tracé overal de
oude dijk volgt. Soms laat de nieuwe dijk het
oude land los, om over het wad door te lopen
en een nieuw poldertje te vormen, terwijl op
enkele punten ook het omgekeerde gebeurt: de
hoofdwaterkering gaat het polderland in en
vormt een nieuw buitendijks natuurgebied. We
noemen nu enige kenmerkende punten van de
dijkvakken op Texel die zijn verhoogd.
De nieuwe dijk tussen Ceres en Oudeschild
werd ter hoogte van dat dorp zeewaarts
verlegd. De bestaande zeewering was namelijk
sterk waterdoorlatend, wegens schelpenlagen
die onder de dijk liggen; het water in de
welputten in Oudeschild ging met het getij mee
op en neer. Bovendien moest het dorp tijdens
het werk bereikbaar blijven. Verder werd
gevreesd dat er schade zou kunnen ontstaan
aan de bestaande bebouwing wanneer er zand
werd gespoten direct tegen de oude zeedijk.
Verhoging van de dijk die vlak voor de huizen
langs liep zou de leefbaarheid in het dorp
tenslotte sterk hebben doen achteruitgaan.
De verlegging van de zeedijk heeft het uiterlijk
van de straat en de bebouwing in gunstige zin
beïnvloed. Er werden parkeerhavens aangelegd
en bomen aangeplant en plantsoenen, wat
weer tot gevolg had dat de bewoners op eigen
initiatief hun gevels gingen opknappen.
Iets ten noorden van Oudeschild kon het
bestaande natuurgebied 'Dijkmanshuizen',
gelegen rond vroegere dijkdoorbraken, met 2,5
ha worden uitgebreid. De oude kronkelige dijk
werd vergraven, en het materiaal werd zoveel
mogelijk verwerkt in de nieuwe dijk. Het terrein
werd ruw achtergelaten, zodat de natuur er
haar eigen gang kan gaan. Het milieu, dat door
kwelwater voorheen nogal zout was, zal nu
langzamerhand van brak naar zoet gaan
veranderen, omdat de nieuwe dijk minder
water doorlaat.
Even voor de buurtschap Nieuweschild heeft
het tracé van de nieuwe dijk een paar ruime,
vloeiende bochten gekregen. Eerst loopt de dijk
als groene dijk door het polderlandschap, om
dan over te steken naar het buitendijkse wad.
Vóór de binnendijks gelegen Deltakering kon
daardoor een belangrijk natuurgebied worden
gehandhaafd, en zelfs uitgebreid tot 20 ha. De
aanwezige karakteristieke bochtige zeedijk blijft
eerste kering en is met zijn zetwerk van 'noren'
een soort museumdijk, die het bezichtigen
meer dan waard is.
De paar honderd meter oude zeedijk, die vlak
bij Nieuweschild nu ietwat verloren in het land
ligt, zou te zijner tijd beter afgegraven kunnen
worden. De meningen hierover zijn echter ver
deeld.
Verder loopt de nieuwe zeedijk over de beide
kapen, de Oostkaap en de Krassekeet. Deze
kapen zijn buiten de hoofdwaterkering gebleven.
Ze steken op een hoogte van N.A.P. 3 m in
zee, en vormen een groene recreatieberm, die
de bezoekers dicht bij zee brengt en onmiddellijk
in betrekking met het wad, meer dan op de
buitenberm van asfaltbeton langs de hoofd
waterkering mogelijk zou zijn.
Het door de nieuwe dijk afgesneden wadgebied
wordt door Natuurmonumenten eveneens als
een natuurgebied ingericht. De oude zeedijk
heeft hier verder geen waterkerende functie
meer.
De kaarsrechte dijk van de honderd jaar oude
polder 'het Noorden' kon uitstekend dienst
doen als geleiding van de nieuwe dijk.
Met enige moeite en kosten lukte het het
binnenfront van de oude uitwateringssluis als
monument te handhaven, onder in de berm
naast de werkweg.
Grote hoeveelheden specie uit gecutterde
cunetten voor grondverbetering onder de teen
van de nieuwe dijk zijn gebruikt om het aan de
noordkant gelegen gebied De Schorren
enigszins uit te breiden: ook hier terreinwinst
voor de natuur.
Ten slotte de nieuwe dijk langs de polder De
Eendracht.
507
