tot het uiterste kunnen gaan door een geheel
ecosysteem, zoals een meer, als een black
box te beschouwen, bijvoorbeeld wanneer het
gaat om het opstellen en instandhouden van
een totale stof- en energiebalans van dat
meer (fig. 1a). Maar deze werkwijze is al gauw
te grof, en men zou meer inzicht willen heb
ben in de verdere onderverdeling en bij het
onderzoek minstens ook een tweede niveau
van black boxes willen betrekken, door het
meer te onderscheiden in een algenzone, de
bodemlaag en een daartussen gelegen water
kolom; een onderverdeling dus in drie hori
zontale zones.
Van deze drie subsystemen kan men dan het
onderlinge verband bestuderen. We stelden
hierboven echter al dat we voorlopig niet
hoeven te denken aan een compleet model
van een aquatisch ecosysteem. We zullen dus
te maken hebben met deelmodellen of model
len van deel- of subsystemen, die dan hetzij
functioneel hetzij ruimtelijk kunnen zijn ge
rangschikt. Maar welk deelaspect in het
model ook wordt onderzocht, steeds zal men
die hiërarchische groepering der verschil
lende niveaus weer ontmoeten; daarbij geldt
als regel dat het aantal black boxes toeneemt
naarmate men verder in het systeem afdaalt
(fig. 1b en 1c).
Zoals reeds gezegd is het voor de kennis van
de totale werking van het systeem niet nodig,
over een volledig inzicht te beschikken in de
deelprocessen, de subsystemen die in de
black boxes verscholen zitten, als men van de
belangrijkste subsystemen maar ongeveer de
in- en output kent. Het is dus wel een taak
van het onderzoek, deze in- en outputs onge
veer te leren kennen of te schatten en boven
dien de gevoeligheid van het systeem ervoor.
Zodra immers blijkt, dat het gehele systeem
zeer gevoelig is voor het gedrag van een be
paald subsysteem, is het zaak om van dat
subsysteem wat meer te weten te komen. Het
is dus niet te vermijden dat men een aantal
black boxes vroeger of later tot onderwerp
van nader studie maakt. En langs deze weg
ontmoeten elkaar tenslotte toch de beide
wegen van onderzoek, de holoïstische en de
merologische benadering. Op de merolo-
gische weg ontmoet men meestal de echte
specialisten, die zich in de kennis en het
inzicht van een afzonderlijk onderdeel ver
diepen, waarbij de inhoud van de black box
hoofdzaak is en zijn relatie tot de omgeving
in de eerste plaats van belang wordt geacht
voor de black box zelf. Specialisten hebben
een voorkeur voor zulk naar binnen gekeerd
onderzoek, en zij lopen gevaar, de samen
hang met het geheel uit het oog te verliezen.
