Deze laatste neemt toe of af naar gelang de waterdiepte respectievelijk kleiner of
groter wordt. Anderzijds vermeerdert of vermindert deze weerstand volgens het
kwadraat van de heersende stroomsnelheid. Voor het uitvoeren van de getijbereke
ningen is het doelmatig de rivieren van het te onderzoeken gebied in een aantal
denkbeeldige vakken te verdelen. De gemiddelde lengte van zo'n vak bedraagt bij de
Deltastudies ongeveer 5 km. Deze vakken worden zodanig gekozen dat breedte en
diepte langs een vak niet al te veel verlopen.
Voor deze riviervakken moeten vervolgens de z.g. vakcoëfficiënten aan de hand van
peilkaarten worden bepaald. De vakcoëfficiënten hebben o.a. betrekking op het kom-
bergingsoppervlak, de grootte van het stroomvoerend profiel en de (stroom)-weer-
stand. Deze vakcoëfficiënten hangen af van de waterstand en worden bepaald door
de vorm en de afmetingen van het desbetreffende riviervak.
Het elektrische analogon is opgebouwd uit een aantal onderling gelijke schakeleen
heden ofwel secties, die de verschillende riviervakken kunnen voorstellen. In iedere
sectie moeten langs elektrische weg de bovengenoemde vakcoëfficiënten, zoals die
behoren bij het desbetreffende riviervak, worden gevarieerd. Door middel van een
servo-apparatuur in iedere sectie worden de waarden der vakcoëfficiënten voor kom-
bergingsoppervlakte, de grootte van het stroomvoerend profiel en de weerstand, in
overeenstemming met de op het tijdstip heersende waterhoogte, op juiste grootte
gebracht. Om het af- en toenemen van de weerstand volgens het kwadraat van de
stroomsnelheid in rekening te brengen wordt gebruik gemaakt van thermokoppels.
Deze elementen zijn door hun elektrische eigenschappen hiertoe bij uitstek geschikt.
Bovendien is voor iedere sectie nog een vakcoëfficiënt aanwezig, die onafhankelijk is
van de waterhoogte. Deze geeft de hoek weer, die de heersende windrichting maakt
met de geulas van de rivier. Deze vakcoëfficiënt wordt echter niet in de verschillende
secties zelve aangebracht maar in een centrale windapparatuur, waarin ook de met de
tijd variërende windsnelheid wordt ingevoerd. Deze apparatuur zorgt ervoor alweer
langs elektrische weg dat bij het onderzoek naar stormvloedstanden de op- of
afwaaiing tengevolge van de wind in ieder vak in rekening wordt gebracht.
Door de secties aan elkaar te schakelen op een wijze die overeenkomt met de onder
linge ligging van de riviervakken in de werkelijkheid, kan men het stroomstelsel van
het gehele Deltagebied analoog voorstellen.
De tijdschaal voor de Deltar is door een bepaalde keuze van de samenstellende elektri
sche elementen bepaald op 1 100, d.w.z. 1 seconde in de rekenmachine komt overeen
met 100 seconden in de werkelijkheid ofwel een natuurlijk etmaal komt in het analogie
model overeen met ongeveer een kwartier.
Iedere rekenbewerking bestaat allereerst uit het invoeren van z.g. randvoorwaarden.
Deze zijn de voorwaarden of omstandigheden die van buitenaf aangevoerd worden en
het proces in het te bestuderen gebied beheersen, zoals b.v. de verschillende verticale
getijbewegingen bij de riviermonden aan zee, de afvoeren van Lek, Waal en Maas en,
bij het bestuderen van een geval waarbij stormvloeden te pas komen, ook de wind
snelheid en -richting boven het gebied.
Al deze grootheden veranderen met de tijd. De randvoorwaarden en de vakcoëffi
ciënten bepalen de getij beweging in de verschillende punten van het gebied. De rand-
voorwaardegegevens worden door middel van ponsbanden in de machine ingevoerd.
In de loop van het rekenproces worden de gewenste uitkomsten zoals waterstanden,
stromen, gemiddelde snelheden als grootheden uitgewerkt en wel zoals zij van tijdstip
tot tijdstip veranderen. Deze grootheden worden door meting bepaald en voorts
geregistreerd door middel van mechanische schrijver en/of bandponsers.
Behalve de beschreven standaardsecties wordt ook een klein aantal bijzondere secties
vervaardigd voor het analoog weergeven van hydraulische bouwwerken met afwij
kende stromingseigenschappen, zoals spuisluizen, stormvloedkeringen en sluitgaten.
Voordelen en mogelijkheden van de Deltar
Heeft men van een bepaald gebied van te voren alle vakcoëfficiënten bepaald en ge
ïnventariseerd, dan kunnen de getijberekeningen voor dat gebied met behulp van de
Deltar zeer snel voor allerlei verschillende omstandigheden uitgevoerd worden. De
verwachting is dat per dag gemiddeld vier getijberekeningen voor het gehele Delta-
9
