fanatieke zionist. In de beruchte bloemlezing van Gerrit Komrij
vond ik niet minder dan zeven nog altijd leesbare gedichten
van zijn bevende hand: 'Sophocles en de jonge slaaf', 'De
zingende danser', 'Aan ene jonge visser', 'In de zeestorm', 'De
jonge vogel', 'Herdenking', 'Gebed, dat bindt', en ook acht
'Kwatrijnen'. Gelukkig heeft Jan Fontijn (literatuurhistoricus en
de man van Charlotte Mutsaers) het mysterie nu grotendeels of
gedeeltelijk opgelost in zijn lijvige (640 p.) biografie Onrust Het
leven van Jacob Israël de Haan (Amsterdam: De Bezige Bij, 2015).
Jan Fontijn, die overigens ook al een boek met intelligente
essays schreef over broers en zusters in de literatuur onder de
titel Opgebouwd uit hetzelfde (Amsterdam: De Bezige Bij, 2011)
schreef ook al een exhaustieve tweedelige biografie van Frederik
van Eeden.
15. Nescio is voor mij het grote enigma van de vorige eeuw.
Hoe kon dit heerlijk Hollands (nuchter én toch romantisch)
proza ontstaan en zomaar uit de hemel vallen als een literair
wonder. Zijn novelle De Uitvreter eindigt met de zin: 'Zijn reis
naar Friesland is altijd onopgehelderd gebleven.' En het werk
van deze heer J.H.F. Grönloh is voor mij nog altijd onopge
helderd gebleven. Wat een contrast met bijvoorbeeld de zware
natuurbeschrijvingen van zijn tijdgenoot Stijn Streuvels of al
zijn andere tijdgenoten... Hoe blij was ik dat het Zeeuwse tijd
schrift Ballustrada (jaargang 26, nr. 1/2, 2012) mijn hommage
in vier gedichten 'Nescio en de oorden die hij heeft gezien',
'Nescio en de naaktheid van naakte vrouwen', 'Nescio en de
God van Nederland' en 'Nescio en de anderen' wilde publiceren.
16. De definitieve vlucht van Jan Greshoff naar Zuid-Afrika.
Zijn boek Afscheid van Europa (1969) verdient het opnieuw te
worden uitgegeven. Indien ik jonger en rijker was zou ook ik
wellicht willen uitwijken naar Argentinië (mijn vader deed het
bijna), naar Patagonië, naar Namibië of naar Binnen-Mongolië
of gewoon naar het desolate Koudekerke, een dorp op het in
gedijkte eiland Walcheren (ik was ooit op dit eiland toen het
nog een echt eiland was), zoals een paar jaar geleden de Vlaamse
dichter Stefaan van den Bremt deed.
Nawoord
De titel boven het interview met de dichter, vertaler en ver
halenverteller H.C. ten Berge in het weekblad Vrij Nederland
van 20 december 2014 is (naar het woord van de dichter)
'Onverstoorbaar doorgaan is het enige antwoord'. En inder
daad, dit is de enige houding die een dichter past: onverstoor
baar doorgaan. Al de rest is stilte, misverstand, onbegrip, rod
dels en onopgeloste raadsels.
