een schilderes en schrijfster) die in haar boek Souvenirs (Leuven:
Uitgeverij P, 2014) inktzwarte, hartsgrondig sombere herinne
ringen neerschreef. Lucienne houdt of vereert haar katten
Loepsieen Charlotte houdt van haar honden (Plume), maar
dit is niet het enige contrast: Charlotte heeft geen kinderen en
Lucienne heeft twee mooie intelligente dochters. Maar wat een
afstand tussen beide creatieve dames: Lucienne lijkt constant
erg ongelukkig en Charlotte lijkt wel een toonbeeld van geluk.
Echt blijvend geluk bestaat natuurlijk niet, voor niemand.
Maar toch raad ik Lucienne Stassaert aan alsnog het pocket
boekje Propos sur le bonheur (Parijs: Gallimard, Folio/Essais,
1985) van de Franse filosoof Alain te lezen.
8. De dominantie van de Grote Drie van de Nederlandse poëzie
H.C. ten Berge (in 2014 verscheen zijn verzamelbundel Cantus
Firmus), Herman Hendrik ter Balkt (onlangs overleden) en Jac
ques Hamelink (haast totaal onleesbaar geworden in overladen
barokke woordconstructies) lijkt nu wel voorbij. Wie kan hen
opvolgen? Ik weet het; vier dichters uit het zuiden: Benno
Barnard (de Anglicaanse Avondlander), Hendrik Carette (de
radeloze romanticus), Paul Claes (de alwetende academicus) en
Dirk van Bastelaere (de pocherige postmodernist).
9. De Rotterdammer Jules Deelder die in het jaar 2014 de leef
tijd van zeventig jaar bereikte en nog altijd optreedt in het hele
land. Als performer, jazzliefhebber en ludiek dichter. En ook
hier past een heerlijk aforisme van Jan Greshoff, de vriend van
Willem Elsschot, die in zijn aforismenboek Nachtschade ('s-Gra-
venhage: Uitgeverij A.A.M. Stols, 1958) schreef: 'Een klucht die
zeventig jaar duurt is allang niet kluchtig meer.'
10. Wat was de bedoeling van de al te langdradige en vervelen
de roman Adam Seconde (Amsterdam: De Harmonie, 2012) van
de dichter Jacob Groot? Poëtische pornografie? Pseudo-Bijbelse
erotiek? Niemand weet het en Jacob Groot vermoedelijk nog
het minst.
11. Ik ben en blijf een oude trouwe fan van de helaas ook al bij
na vergeten dichter Hans Verhagen (°Vlissingen, 1939). Nooit
kan ik op de boulevard van Vlissingen komen zonder even te
denken aan deze frisse en originele dichter. In 1971 verscheen
zijn dichtbundel Duizenden zonsondergangen. En ik denk soms:
een zonsondergang boven de zee ter hoogte van het verlaten
Vlissingen, het chique Domburg of het populaire Zoutelande.
Meer moet dat niet zijn, maar ook niet minder.
12. De dood van Michaël Zeeman (1958-2009). Hij overleed
helaas veel te vroeg op zijn vijftigste. Ik lees nog regelmatig in
dit lijvige boek met 720 bedrukte bladzijden Aan mijn voormalig
vaderland (Amsterdam: De Bezige Bij, 2010) met zijn beste essays
en kritieken. Willem Otterspeer schreef een mooie inleiding
voor dit boek: 'Eilandbewoner, domineeszoon'. Zijn begrafenis
wordt sober en goed beschreven door Otterspeer in deze bio
grafische schets: 'Michaël werd begraven op zaterdag 1 augus
tus, met een dienst van bittere soberheid in de Rotterdamse
Schouwburg. Een zwarte kist op een zwarte katafalk, tussen half
opengeschoven rode gordijnen. Erachter het lege toneel, een
afgehaald theater. Alleen zijn vrouw sprak er en vijf vrienden.
Er was geen muziek, stilte scheidde de sprekers. Het was bittere
rouw om een veel te vroeg beëindigd leven. Deze bundel met
een grote selectie van het beste essayistische werk van Michaël
is de pendant van die gebeurtenis. Wederom wordt hij be
weend, wederom begraven, maar nu met een blijvend teken
van leven.' Zo sterven schrijvers en verdwijnen onder de graf
tombe van een dik indrukwekkend boek.
13. De bijna blinde dichter Tsjêbbe Hettinga (1949-2013). Sinds
de dood van Piter Jelles Troelstra (1860-1930) die in zijn ge
dicht 'Aan het nageslacht' kon dichten: - 'Ik zing niet voor
vandaag alleen, ook voor wie na mij komen. Mijn lied zal,
ben ik eenmaal heen, in oor en hart hun stromen. - is hij
zeker de grootste dichter van Friesland, het kleine Siberië van
de Nederlanden. Het raadsel is niet dat hij in het Fries schreef,
maar hoe deze epische dichter in een geur van instinct en gasolie
(het woord is van Guus Middag) zulke lange adembenemende
verzen kon schrijven.
14. Het leven en vooral de dood van de romancier en dichter
Jacob Israël de Haan (1881-1924), de broer van Carry van Brug
gen, die op 30 juni 1924 werd vermoord in Jeruzalem door een
