vader door hem als held op te laten treden, maar aan de anH
kant ontkracht hij dit beeld door hem de positie van underH
toe te wijzen. De reis die dit personage onderneemt, vertoon!
veel overeenkomsten met wat er in Een winterreis gebeurt. BrT
man laat het fictionele alter ego van zijn vader in Zeeuws-Vlaan"
deren vertrekken en naar Antwerpen, de plaats van herkom.t
van diens verre voorouders, reizen. Dood en verval doen daarn
hun intrede, iets wat niet hoeft te verbazen want de Eerst!!
Wereldoorlog staat op het punt uit te breken. Tijdens zijn rei.
ontmoet de vader iemand die de herrezen versie van zijn eiven
vader lijkt. Aan de roman ligt dus een uitdijend identificatiepro
ces ten grondslag waarbij de vaderfiguur een centrale rol vervult-
m zichzelf en zijn voorouders herkent Brakman eigenschappen
van elkaar. Als resultaat beginnen de verhaalniveaus elkaar tp
weerspiegelen.
Zoals eerder vermeld, keert ook de Zeeuws-Vlaamse stad Hulst
nadrukkelijk in het oeuvre van Willem Brakman terug, onder an
dere in Het goede boek en Nazomer. Deze romans verschenen res
pectievelijk in 1998 en 2003 en kennen grotendeels eenzelfde
verloop. In beide werken blikt de naamloze ik-verteller terug op
zijn wederkeer naar Hulst om ginder een erfenis in ontvangst te
nemen. Die erfenis betreft telkens het huis Tivoli, een oud pen
sion dat bestaat uit een wirwar van gangen en kamers en in
slechte staat verkeert. Hoewel de literaire werken verder bijna
geen overeenkomsten met dit genre vertonen, doet de aanzet er
van enigszins denken aan de gotische roman. Net als in de goti
sche literatuur duiken in en rond het geërfde gebouw overigens
geesten op. Deze geesten stammen niet alleen uit het verleden
van de hoofdpersonages, maar zijn soms ook doorschemeringen
van Brakmans vroegere romans. Zogezegd dreigen de ik-figuren
de hele erfenis te verliezen omdat tegen hen complotten worden
gesmeed. Ze lijden allebei aan paranoia en hebben de neiging
tussen alles samenhang te zien. De romans bestaan dan ook
voornamelijk uit een aaneenschakeling van onsamenhangende
herinneringen en ideeën, iets wat niet door alle recensenten
werd geapprecieerd. Zowel Het goede boek als Nazomer toont met
andere woorden de associatieve werking van het menselijke ge
heugen. De stad Hulst en het hierin gelegen huis Tivoli vormen
de ruimtelijke tegenhanger hiervan. Niet toevallig staan beide
hoofdpersonages bekend als voyeur, iemand die de buitenwereld
verinnerlijkt. Dat beide romans zoveel op elkaar lijken, hoeft
niet te verwonderen want een erfenis brengt steeds dezelfde hei
sa met zich mee en toont welke sporen het verleden nagelaten
heeft. Terwijl in Een winterreis en Late vereffening de vader cen
traal staat, ligt de focus deze keer op de relatie met de moeder.
De onmogelijkheid om hun oedipale verlangens ten uitvoer te
brengen, zorgt ervoor dat de vertellers van Het goede boek en Na
zomer een haat-liefdeverhouding met vrouwen hebben.
Zeeuws-Vlaanderen hangt in de literaire werken van Willem
Brakman samen met het verleden van de personages. Naarmate
zijn oeuvre evolueert, krijgt deze plaats echter een andere
waarde toegeschreven. In Brakmans debuutroman Een winterreis
gaat de hoofdfiguur hier op zoek naar de concrete realiteit, die
een ware kwelling blijkt te zijn, en overheerst het negatieve. In
de later verschenen romans Het goede boek en Nazomer wordt de
realiteit van de geest verkozen boven de concrete werkelijkheid
en bijgevolg vindt een omschakeling van negatief naar positief
plaats. De weergave van Zeeuws-Vlaanderen raakt hierdoor ge
fictionaliseerd: het Zeeuws-Vlaanderen uit Brakmans recentere
publicaties geldt veeleer als een plaats in de geest dan als een re
ferentie aan een daadwerkelijk bestaande locatie. Hierin treden
dan ook opvallend minder geografisch-historische en autobio
grafische details op dan in Een winterreis. Brakman lijkt in zijn li
teraire werken dus de wereld die hij als kind tijdens zijn bezoek
aan Zeeuws-Vlaanderen schiep boven de wereld die hij later gin
der aantrof te verkiezen.
