5
E
KI
X
V
M
O
Q
<V
VO
00
y laat, laat in het leven, wandelt een mens weg uit zichzelf
(Martinus Nijhoff, De pen op papier1)
1
Weg uit zichzelf
wandelt een mens,
al is het al laat,
al laat in het leven.
Waar gaat het heen?
Zo vragen de benen.
Hun is het te vroeg,
te vroeg voor de dood.
De weg op papier
wijst strak de pen,
de weg in het wit
dat vlakbij wenkt.
Waar gaat het heen?
Zo vragen de ogen.
Ze staren en vragen
de weg aan de hand.
De woorden zwijgen.
C De ene hand schrijft.
(3 Handschrift, verander
en vind uit jezelf
de weg naar de ander.
1 In De pen op papier laat Martinus Nijhoff de Rattenvanger van Hameln
tot zijn schrijvende alter ego zeggen: 'Beschrijf alleen gewaarwordingen
van andere mensen. Medegevoel is geen morele plicht, het is een aan
geboren hartstocht en vindt zijn oorzaak in de aantrekking die magnetisch
alle vlees verbindt. Ten bate van jezelf, ontwikkel die hartstocht, maak je
hem bewust, en denk en leef in andermans gevoel. Zo alleen kom je van
jezelf vrij, dat is het doel. Als dit te langzaam gaat, hou dan een dagboek
bij, en schrijf, iedere keer dat het je weer overkomt naar je eigen gevoel
te luisteren, neer wat je invalt en dat dan met zoveel mogelijk durf, over
drijving, literaire wellust en zelfbeklag. Wanneer je echter de versvorm
opneemt: alleen het gevoel van anderen. Er hapert bijvoorbeeld wat in
de een of andere verhouding van liefde of vriendschap: zet uw eigen
stemming in het dagboek, maar tracht de houding en het verdriet van uw
vriendin in een gedicht uit te drukken. U zult eens zien hoe sterk gij komt
te staan, tegenover haar en, waar het om gaat, tegenover uzelf. - Wees
voorzichtig, of uw stem schroeit door; wees uiterst voorzichtig, of ge
verliest de gehele wereld en wat zij waard is, om in de eerste tijd van uw
eigen ontroeringen verzen te maken. Heb er dat niet voor over. Wacht tot
ge vrij zult zijn, wacht tot ge een vreemdeling voor uzelf zijt geworden,
tot gij als het ware een dubbel leven gaat voeren. Er komt voor ieder een
tijd dat een mens zichzelf ziet wegwandelen uit zijn eigen leven. Maar dat
moment komt voor velen pas laat, laat in het leven, als het reeds tegen
het einde loopt.'
