Sommige feministen menen dat vrouwen anders schrijven dan
nen en dat dit zelfs in het woordgebruik weerspiegeld wordt man'
Dat gaat natuurlijk in grote trekken wel op, maar een PPr
rangs schrijver, het zij man of vrouw, heeft een gedachtewereld
een belangstellingssfeer, houdt zich bezit met dingen on
niveau waar de verschillen te verwaarlozen zijn. Je kun?
zeggen dat het werk van bijvoorbeeld Marguerite Yource^
typisch vrouwelijke kenmerken vertoont, waar het de kenf
van de onderwerpen betreft. Maar een begaafde schrijfster af
helemaal gericht is op de uitbeelding, de verwoording van
vrouwelijk leven (ik denk aan Colette, en in onze tijd af?
iemand als Margaret Atwood of Alice Munroe) en daarbij alk?
wü betrekken wat zij zelf ervaart en waarneemt in haar dage
lijkse werkelijkheid, zal een aantal observaties onder woorden
brengen en een manier van reageren en zich uitdrukken vast
leggen die juist de aandacht vestigen op aspecten van het leven
die heel anders zijn voor een vrouw dan voor een man. Dat
oeft overigens volstrekt geen verschil in kwaliteit te beteke
nen.
De roman Huurders en onderhuurdersdraagt als ondertiteleen fic
tie maar is eigenlijk een kritiek op de fictie. Het personage Antonia
Graving lijkt me een soort karikatuur van je eigen vroegere manier
van historische romans te schrijven. Dit meisje heeft geen belang,
stelling voor wat er om haar heen gebeurt. Zij beseft niet wat voor
verhoudingen en intriges er in de woning worden op touw gezet. Zij
leeft alleen voor de verre wereld van het antieke Rome. De werkelijk
heid is voor haar zodanig onbelangrijk, dat zij niet eens een histori
sche studie wil schrijven, maar een gefingeerd verhaal, een roman
met de Bacchanalia als achtergrond. Zij is dus precies het tegendeel
van wat je zelf nastreeft, want jij gaat steeds dichter op de werkelijk
heid zitten, op historische documenten, waarbij de verbeelding steeds
minder ruimte krijgt.
Antonia Graving is, net als de meeste andere figuren in die
roman, een simplificatie. Het zijn eigenlijk papieren poppetjes,
wezens die een dimensie te weinig hebben, en niets beseffen
van de ruimte waarin ze leven. Wat zich daar werkelijk afspeelt
ontgaat hen. De enige die een 'gewoon' mens is, Dora, de huis
sloof die zonder ambities of eigenwaan nederig en dienstbaar
een sleurbestaan leidt, komt om het leven zodra zij het waagt
ook een illusie te koesteren. Antonia Graving schrijft over
schandalen in het antieke Rome, maar heeft geen flauwe notie
van het schandaal dat in haar naaste omgeving wordt voor
bereid: overname in het huis door een stel handelaars in ver
dovende middelen. Je zou Antonia Graving de karikatuur kun
nen noemen van een bepaald type van wetenschappers of van
schrijvers die uit naïviteit of gebrek aan savoir vivre in het ver
leden vluchten.
In Huurders en onderhuurderskomen tal van spiegeleffecten voor.
Dat is trouwens in veel van je boeken het geval. De elementen uit het
klassieke verhaal van de Romeinse Bacchanalia blijken in de woning
hun moderne tegenhanger te hebben. Meteen worden er ook voort
durend verbindingen gelegd tussen verleden en heden. Het spiegel
effect is een heel belangrijk element van de romanconstructie. Beïn
vloeden deze elementen nu het verloop van het verhaal?
Vanaf het moment dat ik ervoor gekozen had om Antonia
Graving een roman over de Bacchanalia te laten schrijven, en
ik van plan was uit te werken hoe het huis door de schurk
achtige eigenaar in een centrum voor druggebruik wordt ver
anderd, kwam ik er vanzelf toe om parallellen te onderstrepen.
Steeds doken er nieuwe overeenkomsten op, zoals bijvoorbeeld
tussen de scholieren, een jongen en een meisje, die regelmatig
op bezoek komen bij de leraar die in het huis woont, en de jonge
Aebutius en zijn geliefde uit het oorspronkelijke Bacchanalia-
verhaal. Natuurlijk zijn die figuren en hun lotgevallen in heden
en verleden niet identiek, maar er zijn aanknopingspunten
waar het betreft het motief van misbruiken, corrumperen, van
jonge mensen. Zo vind ik telkens kleine details, die nodig
waren om die spiegeleffecten te suggereren. Dat ging vanzelf
tijdens het schrijven. Het is het meest raadselachtige aspect van
het schrijfproces, datjk nooit kan uitleggen, waar ik zelf altijd
weer verbaasd over ben.
'Krassen op een rots' is ook weer tegelijk een essay, een verhaal en een
reisverslag. Je noemt dit boek zelf'een mengelmoes van teksten Je
hZt bttjkbaar veel van die vermenging van literatre genres m
