BALLUSTRADA OPTIMA FORMA
De grootste literaire verrassing van dit jaar is voor mij het dag
boek van Hanny Michaelis (1922-2007). Ik was niet eens van
plan om het aan te schaffen. Eigenlijk was ik op zoek naar het
boek van een Fin. Iets in de titel met Tet-offensief. Maar toen
viel mijn oog op de dundrukuitgave van Van Oorschot. Ik had
er al over gelezen en ik aarzelde geen moment. 'Tet' kon wach
ten, het werd De wereld waar ik buiten staoorlogsdagboek 1942-
1945. Toen ik het boek thuis besnuffelde, aaide, doorbladerde,
ontdekte ik dat ik Deel II van de dagboeken gekocht had.
Vanaf de eerste bladzijde werd ik gegrepen door de oprechte
toon. De lucide stijl kwam me overigens bekend voor. Een soort
Anne Frank voor gevorderden, concludeerde ik en bestelde
alvast deel I. In betrekkelijk korte tijd had ik het boek (1018
pagina's) gelezen. Ik hield mezelf voor dat ik waarschijnlijk met
haar beste proza kennis had gemaakt. In de jaren die deel II
bestrijken, was ze immers al verder in haar ontwikkeling als
schrijver. Mijn veronderstelling bleek onjuist. Ook in deel I
toont Hanny Michaelis zich een fascinerend talent. Zo intelli
gent en begaafd als ze is, bezit ze tegelijkertijd een laag zelf
beeld. Juist die tegenstelling zorgt ervoor dat ze waarschijnlijk
in extreme mate aangewezen was op haar dagboek. Al was het
maar als stabiliserende factor. Dat wil overigens niet zeggen dat
ze de nuance zoekt. Ze is even kritisch tegenover zichzelf als
tegenover haar ouders ('Het Ouderpaar'), haar leerkrachten,
haar medeleerlingen, familieleden en passanten. Haar bijna
aandoenlijke hang naar liefde mondt uit in talloze verliefd
heden. Eindeloze bespiegelingen over blikken en toevallige
aanrakingen in de dagboeken. Natuurlijk dacht ik tijdens het
lezen wel eens: nee, alsjeblieft houd op, vandaag niet, deze keer
geen bespiegelingen over de blikken van leraar Binnendijk of
vriendje Eldert. Maar amper een bladzijde verder had ze me al
weer ingepakt met haar verslavende proza.