kunst. Ook was hij al jong begonnen gedichten te schrijven die
geleidelijk in bladen als De Jonge Gids en De Kroniek werden op
genomen. In 1891 verscheen zijn bundel Russische melodieën,
een mede door zijn Joodse achtergrond ingegeven, felle reactie
op de pogroms in Rusland. Na het bijwonen van een lezing
door Henriette Roland Holst over het socialisme trad Van
Collem toe tot de SDAR Daar behoorde hij tot de radicaal-
marxistische vleugel van de partij. Later nam hij afstand van de
sociaal-democratie en beschouwde hij zich, geïnspireerd door
de revolutie in Rusland, als communist. Overigens zonder zich
bij een partij aan te sluiten. Pas na zijn vijftigste jaar begon zijn
dichterschap zich echt te ontplooien. In die tijd begon hij ook
te publiceren in het socialistische maandblad De Nieuwe Tijd
waarvan o.a. Herman Gorter en Henriette Roland Holst redac
teuren waren. Er volgden werken als Liederen van Huisvlijt en
Opstandige Liederen, waarin hij zich wat stijl betreft weliswaar
naast Gorter, H. Roland Holst en Adama van Scheltema
schaarde, maar waaruit ook een eigen bewogenheid met de
proletarische ellende van die dagen en een intensivering van
zijn uitdrukkingsmiddelen blijken. Zijn Liederen der gemeen
schap vormen een hoogtepunt in zijn werk, waarin het revolu
tionaire socialisme als het ware is opgenomen in een wereld
omspannend eenheidsbesef. Abraham van Collem is wel 'pro
letarisch dichter' genoemd. Zijn door opstandigheid getekende
dichtkunst stond in dienst van de bewustwording van bestaand
onrecht en het vooruitzicht op een betere toekomst. Gedichten
als Gebed te Waalwijk en Slachtveld ontbraken lange tijd op geen
enkele voordrachtsavond van de arbeidersbeweging en in geen
bloemlezing. In dat hieronder staande Gebed te Waalwijk wordt
verwezen naar de slechte arbeidsomstandigheden in de leer
looierijen en schoenfabrieken in die regio.
GEBED TE WAALWIJK
O Christus met Uw zacht gelaat,
Marye, die daar neven staat,
Wil U tot ons bezinnen.
Gij, die den hemel overziet,
Van daar Uw milde ogen biedt,
Zie onze wereld binnen;
